İnsan embriyosuna genetik müdahale
Amerika Birleşik Devleri’nde bilim insanları insan embriyosundaki hastalık taşıyan gene müdahele etmeyi başardı. Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nde yürütülen araştırmada hastalık taşıyan DNA, labaratuvar ortamında genetik müdahale ile değiştirildi.
Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi yetkilileri, araştırmayla ilgili yaptıkları açıklamada, insan geninin değiştirilmesiyle ilgili çalışmaların tamamlandığını ve sonuçların yakında bir dergide yayınlanacağını bildirdi.
Araştırmayla ilgili bir inceleme yazısı yayınlayan "MIT Technology Review" (MIT Teknolojin İncelemesi), bu çalışmanın bilim açısından yeni bir deneyim olduğunu bildirdi.
Yazıda, bugüne kadar embriyoların hiçbirinin birkaç günden fazla süreyle gelişmesine izin verilmemesine ve hiçbir zaman rahim içine yerleştirilme niyetinin ortaya konmamasına rağmen, genetiği değiştirilmiş ilk insanın doğumuna doğru giden yolda "bir kilometre taşı" olduğu belirtildi.
Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi'nde Embriyonik Hücre ve Gen Terapi Merkezi'nin Başkanı Kazakistan doğumlu biyolog Shoukhrat (Şükrat) Mitalipov liderliğindeki yapılan çalışmada, "Kümelenmiş Düzenli Aralıklı Palindromik Tekrarlar" manasındaki CRISPR (Clustered Regularly InterSpaced Palindromic Repeats) adlı tekniğin kullanıldığı belirtildi.
Mitalipov araştırmayla ilgili açıklamasında, yaptıkları araştırmayla, kalıtsal hastalıklara neden olan kusurlu genlerin, güvenli ve etkili şekilde düzenlenmesinin mümkün olabileceğine inandığını ifade etti. DNA’yı moleküler bir makas aracılığıyla temizlediklerini aktaran Mitalipov, “Aslında bu bir moleküler makas, bunun yardımıyla genin spesifik bir bölgesine ulaşabiliyoruz. Bu vakada, mutant gene ulaşıp DNA’dan bir kesik alıyoruz. DNA’yı uzun bir ip gibi düşünürsek, bu moleküler makasla mutasyonun olduğu bölgesi kesiyoruz. Embriyolar genellikle bu kesilen kısmı tamir ediyor. Döllenmeden hemen sonra tamir işleminin başlayacağına inanıyoruz. Embriyo zamanla yeni hücreler geliştirecek, eski DNA tamir edilmiş olacak.” dedi.
Araştırmada müdahale edilen embriyoların yüzde 72’sinin hastalıklı DNA’dan kurtulduğu gözlendi. Yöntemin bebeklerde kullanılması için yüzde yüzlük bir başarı hedefleniyor.
Ancak, DNA’sına müdahele edilen embriyoların etik gerekçelerden dolayı birkaç günden fazla yaşatılmasına izin verilmedi.
Birleşmiş Milletler’in Biyoetik İhtisas Komitesi 2015’te yaptığı çağrıda insan embriyosu üzerinde yapılan genetik çalışmaların durdurulmasını istemişti.
İlk Çin denedi
İnsan genetiğini değiştirmeye yönelik dünyada ilk bilimsel çalışma 2015 yılında Çin’de yapılmıştı. Guangzhou kentinin Sun Yat-sen Üniversitesindeki araştırmacılar, Akdeniz ülkelerinde yaygın görülen ölümcül kan hastalığı ile bağlantılı bir geni DNA'dan çıkarıp, yerine sağlıklı bir gen koymayı denemişlerdi.
"Potansiyel kitle imha aracı"
ABD'de ve dünya genelinde birçok bilim kuruluşu ve din adamları, insan geni üzerinde oynama yapılmasına ilişkin araştırmalara etik ve dini gerekçelerle karşı çıkarken, aralarında ABD’deki Ulusal Bilimler Akademisi ile Ulusal Tıp Akademisinden bazı araştırmacılar, hastalıkların gelecek nesillere aktarılmasını önlemek ve yeni tedavi yöntemleri için insan geninin değiştirilebileceği görüşünü dile getiriyor.
ABD'de istihbaratçılar, CRISPR'yi potansiyel bir "kitle imha silahı" olma ihtimali yüzünden insan genetiğinin değiştirilmesiyle ilgili çalışmalara karşı çıkıyor.
Eski ABD Ulusal İstihbarat Direktörü James Clapper geçen yıl yaptığı açıklamada, CRISPR tekniğini, "kullanım kolaylığı" ve "kontrol edilmesinin zorluğu" nedeniyle "ulusal güvenliğe tehdit" olarak belirtmişti. (AA / Euronews)