Dünyanın gözünü diktiği İki Toplantı hakkında ne biliyoruz?
Uluslararası kamuoyunun gözü 5 Mart tarihinden itibaren Çin’in başkenti Beijing’de olacak. Zira Çin’in en yüksek yasama ve danışma organları toplanıp yol haritası çizecek. Kamuoyunda “İki Toplantı” olarak bilinen bu önemli etkinliği biz ne kadar biliyoruz?
Çin’in en yüksek yasama ve danışma etkinliği olarak bilinen “İki Toplantı” 5 Mart tarihinde başkent Beijing’de başlayacak. Zirve sadece Çin’de değil, dünya başkentlerinin tamamında ilgiyle takip ediliyor olacak. Zira, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını karşısında etkili önlemler alarak ekonomik büyüme kaydetmeyi başaran Çin, bu yıl içinde aşırı yoksulluğu ortadan kaldırma hedefine ulaştı.
Büyük Halk Sarayı’nda düzenlenecek toplantıları önemli kılan bir husus Çin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında devam eden rekabet. Büyük güç rekabeti gölgesinde Çin’in çizeceği yol haritası uluslararası ilişkilerin geleceği açısından önemli bulunuyor. Çince kamuoyunda “Lianghui” olarak bilinen İki Toplantı’ya dair merak edilen soruları CRI Türk takipçileri için yanıtladık:
İKİ TOPLANTI NEDİR?
Çin’de en yüksek danışma organı Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı, yasama organı ise Çin Ulusal Halk Meclisi’dir. İki Toplantı, Çin’de en yüksek yasama ve danışma organlarının toplantılarını ifade ediyor.
Çin Ulusal Halk Meclisi (ÇUHM), ülkede nihai otoriteye dair en yüksek yasama organı. Anayasa değişikliği ve kanunların düzenlenmesini bu organ yürütüyor, ayrıca kritik görevlerdeki devlet yetkililerin ve idari birim yöneticilerinin atamalarını yapıyor.
Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı (ÇHSDK) ise, dünyadaki en büyük siyasi danışma organı. ÇHSDK resmi bir yasama organı olmasa da platformun ağırlığı Çin siyasetinde giderek artıyor. Zira toplumun çeşitli katmanlarından gelen 2 bini aşkın yetkili hem gündem maddelerini saptıyor hem de sorunlara dair çözüm önerileri sunuyor. Yetkililerin seçimi ise her yıl Çin’in ihtiyaçlarına göre değişiyor. Örneğin, geçmişte emlak sektörünün temsilcileri dikkat çekerken son yıllarda bilişim sektörü ağırlık kazanıyor. Danışma Konferansı’nda Çin Komünist Partisi (ÇKP) üye olmayanların da yer alması kapsayıcılık açısında önem teşkil ediyor. Son yıllarda, uluslararası kamuoyunda tanınan Yao Ming gibi NBA oyuncuları ve şirket sahipleri de Büyük Halk Sarayı’ndaki etkinliklerde objektiflere takılmıştı.
İKİ TOPLANTI İÇİN NEDEN MART AYI SEÇİLİYOR?
Çin’de İki Toplantı’nın resmi olarak mart ayında düzenlenmesi gerektiğine dair kural bulunmuyor. Buna karşın mart ayının tercih edilmesinin iki nedeni var. Bunlardan ilki geçen yılın muhasebesi daha rahat yapabilmek, ikincisi ise içinde bulunan seneye dair ekonomik göstergeler ve eğilimlere hâkim olabilmek.
Çin tarihinde iki toplantını mart ayında düzenlenmediği istisnalar da mevcut. Örneğin, 2020 yılında İki Toplantı, Covid-19 salgını nedeniyle mayıs ayına ertelenmişti. Benzer şekilde İki Toplantı, 1959 yılında da nisan ayında gerçekleşmişti.
İKİ TOPLANTI’DA GEÇMİŞTEN BUGÜNE HANGİ ÖNEMLİ OLAYLAR YAŞANDI?
Her şey 1949 yılında Çin’in en üst düzey danışma organı olarak bilinen ilk ÇHSDK’nin yapıldığı zaman başladı. Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ilan edildiği toplantıya toplumun her kesiminden 662 temsilci katıldı. Aynı oturumda Beijing, Çin Halk Cumhuriyeti’nin başkenti seçildi, beş yıldızlı kırmızı bayrak ulusal bayrak olarak belirlendi ve Gönüllüler Yürüyüşü ulusal marş olarak ilan edildi. Buna karşın İki Oturumu oluşturan ikinci toplantı beş yıl sonrasına kadar gerçekleşmeyecekti.
1954’te ilk Ulusal Halk Kongresi düzenlendi ve milletvekilleri Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası’nı benimsedi. 1960 senesine gelindiğinde Beijing’de inşa edilen Büyük Halk Sarayı kullanıma açıldı ve İki Toplantı’nın kalıcı ev sahibi oldu.
Çin, reform ve açılımına 1978’de başladı ve o yıl yedi yasanın kabul edilmesiyle birlikte, hukuk ve siyasi sistemin kurumsallaşmasında önemli aşama kaydedildi. 1998 yılına gelindiğinde ise İki Toplantı ardından basın toplantısı yapıldı. Brifinge 400’den fazla Çinli ve uluslararası gazeteci katıldı.
2015 yılında ise Büyük Halk Sarayı, bir kez daha küresel ilginin odağı haline geldi. Zira o yıl İki Oturum’da Çin’in en üst düzey liderliği seçildi. O günden bu yana Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping öncülüğünde çalışmalar devam ediyor.
İKİ TOPLANTI’NIN BU SENEKİ GÜNDEMİNDE NE VAR?
Çin genellikle İki Toplantı dahilinde Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) büyüme hedefini açıklıyor. Buna karşın geçen yıl Covid-19’un neden olduğu belirsizlikler nedeniyle bu yapılmadı. Reuters’ın haberine göre benzer şekilde bu yıl da büyüme hedefi açıklamayacak ancak analistler ortalama büyümenin yüzde 8 aşmasını bekliyor.
Bu yıl İki Toplantı uyarınca 2021’den 2025’e kadar ekonomik ve sosyal kalkınma planının bir taslağının kamuoyuna açıklanacağı düşünülüyor. Uluslararası kamuoyundaki temel beklenti, Çin’in yeni büyüme planının daha az bağımlı, daha yeşil ve yenilikçi olacağı yönünde. Yönetim ayrıca, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in “ikili dolaşım” stratejisi kapsamında iç tüketimi ve kendine güveni teşvik edecek reformları da açıklayabilir. Yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle bu sene yalnızca Beijing’de bulunan gazetecilerin takip edebileceği İki Toplantı’daki bir diğer gündem maddesi ise Hong Kong Özel İdari Bölgesi ve seçim sistemi olacak.
Öte yandan Çin’in iklim krizine karşı 2030’a kadar karbon nötr hedefi planları gibi uluslararası kamuoyunu ilgilendiren konuların da gündeme gelmesi bekleniyor. (CRI)