Karzai: Çin, Afganistan’a barışı getirmede çok, çok önemli bir rol oynayabilir
Eski Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai, ABD’nin geri çekilmesinden sonra Afganistan’a bakış açısı ve Çin’in rolü konusunda Global Times ile bir ropörtaj gerçekleştirdi:
"ABD ve NATO’daki müttefikleri terörizmle ve aşırılıkla mücadele adına ve istikrarı getirmek için Afganistan’a geldi. Sadece istikrar gelmedi, çatışmalar sona ermedi, aksine yeni terörist gruplar ortaya çıktı. IŞİD burada yeni bir olgu. ABD’nin burada, Afgan hava sahası ve karada tam kontrole sahip olduğu sırada onların gözetimi altında ortaya çıktı." (H. Karzai)
GT (Global Times): AP ile son yaptığınız röportajınızda ABD’nin ülkenize aşırılık yanlılarıyla savaşmaya ve savaşın eziyet ettiği halkınıza istikrarı getirmek için geldiğini ve yaklaşık 20 yıl sonra her ikisinde de başarısız olduğunu söylediniz. Daha fazla ayrıntıya inebilir misiniz?
H. Karzai: O röportajda tam olarak demek istediğim buydu. Afganistan’daki duruma bakın, çatışmalardaki artışa ve halkımıza yönelik terörist saldırılara bakın. Sadece bir buçuk ay önce IŞİD’in üstlendiği bir saldırıda 85 kadar kız öğrenci öldürüldü. Bu çirkin saldırı, Afgan halkının maruz kaldığı saldırıların sadece bir örneğidir. ABD ve NATO’daki müttefikleri terörizmle ve aşırılıkla mücadele adına ve istikrarı getirmek için Afganistan’a geldi. Sadece istikrar gelmedi, çatışmalar sona ermedi, aksine yeni terörist gruplar ortaya çıktı. IŞİD burada yeni bir olgu. ABD’nin burada, Afgan hava sahası ve karada tam kontrole sahip olduğu sırada onların gözetimi altında ortaya çıktı. Bu yüzden, Afgan halkının çektiği acılara, IŞİD’in ortaya çıkışına ve devam eden çatışmalara bakıldığında, açıkçası ABD’nin başarısız olduğu görülüyor.
GT: ABD Başkanı Joe Biden, Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani ile görüştüğü zaman Afganların kendi geleceklerine karar vermesi gerektiğini söyledi. Bu açıklamayı nasıl yorumlarsınız?
H. Karzai: ABD sorumluluğu Afgan halkına yüklüyor. Onlar bize, her halükârda olanların üstesinden Afgan halkının gelmesini ve ABD’nin bu konuda bir sorumluluğu olmadığını söylemeye çalışıyor. Bir açıdan, ülkemizin güvenliğini sağlamak ve ülkemizde barış adına birleşmenin Afgan halkının sorumluluğu olduğu doğrudur. Başkan Biden’ın, Afganların kendi geleceklerine karar vermesi ve barış getirmesi gerektiği yönündeki açıklamasına katılıyorum. Ancak bu aynı zamanda, barışı ve istikrarı getirme adına Afganistan’a gelen bu ülkelerin, özellikle ABD’nin sorumluluğudur. Onlar burada kendi sorumluluklarından kaçamazlar.
GT: ABD çekildikten sonra Afganistan’a destek sağlamaya devam edeceğini açıkladı. Bunun Afgan barışı konusunda nasıl bir etkisi olacak?
H. Karzai: ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi ve daha sonra Afganistan’a desteğinin sürmesi, Afgan bakış açısından tamamen Afganistan’da barış ve istikrarın sağlanmasını planlamalıdır. Onlar, son 20 yılda Afgan halkının ve uluslararası toplumun samimi desteğiyle istikrar ve güvenliği sağlayamamış veya terörizm ve aşırılığın yükselişini önleyememişse, bu başarısızlık çatışmaların devam ettiği Afganistan’a yardım etmeye devam etmekle çözülemez. Diğer bir ifadeyle, gelecekte Afganistan’da herhangi bir ABD varlığı, Afgan halkının iyiliği ve Afganistan’da barış ile güvenlik için faydalı olmalıdır. Afganistan’da terörizm ve IŞİD gibi terörist grupların yarattığı sorunların gerçekten üstesinden gelmelidir. Bu aynı zamanda bölge için kabul edilebilir ve bölgesel istikrar için yardımcı olmalıdır. Bize yardım etme adına, Afganistan’ın acı çekmeye devam ettiği ve insanlarımızın ölmeye devam ettiği bir durumu kabul edemeyiz. Ayrıca bölge bunun sonuçlarından açı çekmeye devam ederken herhangi bir yardım açıkça görülmeli ve Afganistan’da barış için olduğunu kanıtlamalı ve bu niyet netleştirilmeli. Irak veya Suriye’ye bakmaya ihtiyacımız yok. Bakmamız ve işlerin nasıl olduğunu görmemiz için kendi ülkemiz var.
GT: Afgan halkının birliğinin yanı sıra Afgan topraklarında terörist saldırıları sonlandırmak için en çok neye ihtiyaç var?
H. Karzai: İhtiyaç duyulan şey -tesadüfen neredeyse tamamı bizim mahallemizdeki- komşuların ve büyük küresel güçlerin anlayış ile iş birliğidir. Çin bizim komşumuz ve küresel bir güç. Rusya bizim yakın komşumuz ve küresel bir güç. Hindistan, İran ve Türkiye de öyle. Bu yüzden şimdi Afganistan ve mahalle için gerekli olan şey birlikte el ele vermek ve bize ve daha geniş bölgeye gerekli istikrarı getirmesidir. Çin, özellikle Afganistan ile Pakistan arasındaki ilişkilerinin iyileştirilmesi ve iki ülke arasında ilişki kurulması yönünde çalışılması için burada çok önemli bir rol oynayabilir.
GT: Çin’den bahsettiniz. Çin, iç görüşmeler için platformlar sunarak ve diyalog mekanizmaları önererek yapıcı bir şekilde Afgan işlerine dâhil olmayı seçti. Çin’in yapıcı katılımı konusunda ne düşünüyorsunuz?
H. Karzai: Çin, Afganistan’ın iyi bir komşusudur. Çin, Afganistan’da barış ile istikrar için çok yapıcı bir oyuncu ve ayrıca Afganistan ile ekonomik ortaktır. Çin, Beijing’de birkaç kez Afganlar arası diyaloğu oluşturmaya çalıştı ve orada bazı toplantılar yaptı. 2019 yılında önemli bir toplantı girişiminde bulundu. Çin, Afganistan’a barışı getirmede çok, çok önemli bir rol oynayabilir.
GT: Bazıları ABD’nin Afganistan’dan aceleyle çekilmesini, 1973 yılındaki Vietnam’dan çekilmesiyle karşılaştırıyor. Her ikisi de başarısız askeri operasyonlar olarak düşünülüyor. Bu konudaki düşünceniz nedir?
H. Karzai: ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin iyi niyetli olduğunu umuyorum. ABD hata yapmış ya da yapmamış olsun veya politikaları etkili bir şekilde uygulamış ya da uygulamamış olsun (durum ne olursa olsun), ABD’nin sorumlu bir şekilde ayrılmasını isteriz.
(Wang Wenwen-Hamid Karzai, Global Times - Çeviri: CRI)