ABD'nin İran kararı Türkiye için ne anlama geliyor?
ABD daha önce İran petrol yaptırımlarından muaf tutulan 8 ülkeye yeni muafiyet hakkı verilmeyeceğini açıkladı. Peki ABD'nin İran'a yaptırım istisnalarını uzatmaması Türkiye için ne anlama geliyor?
ABD Başkanı Donald Trump, 2015'te İran ve batılı ülkeler arasında imzalanan nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilme kararı almıştı. Geçtiğimiz yıl kasım ayında İran'a karşı yeniden yürürlüğe konan yaptırımların dünya piyasalarında şok etkisi oluşturmasının istenmemesi gerekçe gösterilerek 8 ülkeye 6 ay süreyle istisna tanınmıştı.
PETROL İHRACATININ YÜZDE 75'İ
İran yaptırımları bağlamında istisna tanınan ülkeler Çin, Hindistan, Güney Kore, Japonya, Yunanistan, Tayvan ve Türkiye olmuştu. Söz konusu ülkeler İran'ın toplam petrol ihracatının yüzde 75'ini oluşturuyordu.
Euronews'in aktardığına göre bu ülkelerin de alımlarını kademeli olarak azaltmalarıyla birlikte yaptırımlar öncesi günlük 2,5 milyon varile kadar çıkan günlük petrol ihracatı 1 milyon varilin altına indi.
Yaptırımlardan önce Türkiye İran'dan günlük 200 bin varil civarında petrol alıyordu. Geçtiğimiz hafta ABD'nin başkenti Washington'da gazetecilerle konuşan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın Türkiye'nin alımlarını düşürdüğünü söylemiş fakat sayısal bir veri paylaşmamıştı.
Kalın burada alımları bir anda durduramayacaklarını, Türkiye'nin yaptırımların istenen sonuçları vermeyeceğini düşündüğünü ve desteklemediğini açıklamıştı.
Peki 1 Mayıs'ta sona erecek olan istisnalar Türkiye'yi nasıl etkileyecek?
HAM PETROL FİYATLARININ ARTMASI BEKLENİYOR
Trump yönetimin bu kararının ilk etkisinin ham petrol fiyatlarında hissedilmesi öngörülüyor. Söz konusu durumun tüm dünya ile birlikte Türkiye'yi de etkilemesi bekleniyor. Trump yönetimi, İran'ın petrol ihracatındaki keskin düşüşün başta Suudi Arabistan ve ABD olmak üzere OPEC üyesi olan ve olmayan ülkelerin üretimlerini arttırmasıyla küresel tedariği etkilemeyeceğini düşünüyor.
Fakat piyasalar özellikle Venezuela ve Libya'da yaşanan krizlerden kaynaklı üretim kayıplarını da göz önünde bulundurarak açığın kapatılmasının zor olacağını düşünüyor olmalı ki kararın açıklanmasının ardından yüzde 2'nin üzerinde yükselerek Kasım başından bu yana en yüksek seviyelerini gördü.
TÜRKİYE VE İRAN'IN SIKI TİCARİ İLİŞKİSİ BULUNUYOR
Türkiye ve İran'ın iki komşu ülke olarak sıkı ticari ilişkileri bulunuyor. İki ülke 2017 yılında ithalat ve ihracatı kolaylaştırmak için yerel para birimleriyle ticaret yapma konusunda anlaşma imzalamıştı.
Türkiye'nin, Washington'ın yaptırım kararlarına uyarak ithalatını durdurması halinde petrol ve doğalgazdan elde edilen gelirlerle Türkiye'den İran'a yapılan ihracat da olumsuz etkilenecek.
INSTEX GİBİ MEKANİZMALAR ÜZERİNDE ÇALIŞILIYOR
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu istisnaların uzatılmayacağı yönündeki açıklamaya tepki göstererek "ABD’nin İran’dan petrol ithali yasağına getirilen muafiyetlere son vermesi bölgesel barış ve istikrara hizmet etmeyecek ve İran halkına zarar verecek. Tek taraflı yaptırımları ve komşularımızla nasıl ilişki kuracağımız konusundaki dayatmaları kabul etmiyoruz" ifadelerini kullandı.
Çavuşoğlu İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in ziyareti sırasında düzenlediği basın toplantısında da iki ülke arasındaki ticaret konusunda dolar kullanımını aradan çıkaran INSTEX gibi mekanizmalar üzerinde çalışıldığını açıklamıştı.
Fakat bu açıklamalara rağmen Ankara'nın yaptırımlara uyması halinde siyasi olarak da Tahran'la ilişkiler bozulabilir. (Ajanslar)