Xinjiang hakkındaki yanlış haberleri okumaktan niçin sakınmalıyız?
Editörün notu: Jerry Grey, İngiltere'nin başkenti Londra'da polis memurluğu yapmış, onlarca yıl yasaların uygulanmasında ve güvenlik sektöründe deneyim sahibi biri. Şimdi Çin'de ikamet eden bir gözlemci. Grey, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi dâhil birkaç eyalette bisikletle seyahat etti.
Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi ile ilgili gerçekle bağdaşmayan haberlere özellikle batı medyasında çok sık yer veriliyor. Şu tür ifadeler görüyoruz; "toplama kampları", "zorla çalıştırma", "soykırım" ya da "dilin yok edilmesi". Ancak tekrar ve tekrar etmek gerekirse, gerçek farklı. "Toplama kamplarının", okullar ya da alışveriş merkezleri olduğu ortaya çıkıyor. "Zorla çalıştırma" gerçekte kırsalda yaşayanlar için iş fırsatı. Kürtaja zorlamayı ve kısırlaştırmayı kapsayan, "soykırım" hakkındaki hikâyeler bakıldığında darmadağın oluyor. "Dilin yok edilmesi", daha fazla iş ve sosyal fırsat imkânına kavuşabilmesi için öğrencilerin okullarda Mandarin öğrenmesini gerektiren bütün ülkede uygulanması zorunlu düzenlemeden başka bir şey değil.
Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde terörist saldırılar var. Bunlar kayıtlarla kanıtlanabilen reddedilemez vakalar. Çin'in yaklaşımı, tamamen dünyanın geri kalan yerlerinde olduğu gibi teröristleri tutuklamak ve cezalandırmak. Fakat, konu bundan daha karmaşık. Aşırı uçlar için mükemmel üreme zemini yoksulluk ve eğitimsizlik. Birçok insan suç işlemez ancak, yoksulluk ve eğitim fırsatı eksikliği yüzünden aşırı uca yönelme gibi fikirlere sahip olabilir. Çin, İslam ya da Uygur karşıtı değil. Diğer ülkeler gibi Çin de aşırı uçlara ve terörizme karşı. Çin bu sorunlarla, çocuklara eğitim vererek, yetişkinleri yeniden eğiterek ve yoksulluğu azaltarak mücadele ediyor.
XINJIANG'I BİR YILDA 100 MİLYONDAN FAZLA TURİST AĞIRLADI
Çin'de yaşıyorum ve Xinjiang hakkındaki bütün bilgileri iyi biliyorum. Bir ya da iki eksik bilgi, gözden geçirilmemiş anlatılardan derlenen bilgileri kullanarak yazılarını yazan gazetecilerden farklı olarak ben gerçekten oradaydım. Bir kere bile değil, hem de birkaç kere. Ve iddiaların tersine serbestçe seyahat etmeme izin verildi. İlk kez 2005 yılında oradaydım ve ondan sonra birkaç kez gittim. Özel bir izin gerekmedi ve "koruma, muhafız ve refakatçiye" ihtiyaç yoktu. Eğer Çin'i ziyaret ederseniz gerçekten Xinjiang'a seyahat etmenizi şiddetle öneririm. Bölge, şaşırtıcı bir şekilde farklı, inanılmaz güvenli ve turistler için oldukça dost canlısı. Xinjiang'ı bir yılda 100 milyondan fazla turist ziyaret etti. Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ne 2014 yılında bisikletle girdim. Kolaydı, Çin'de Batılı bir arkadaşımla bir taraftan öbür tarafa 35 gün süren bisiklet yolculuğu yaptım ve Müslümanların yoğunlukta olduğu kuzeybatı bölgeleri Ningxia ve Gansu'ya girdim. Xinjiang sınırına varmadan önce, kelimenin tam anlamıyla yüzlerce cami ve birkaç kilise gördük, bütün bunlar bize İslam dâhil dinlerin canlı ve dört başı mamur olduğunu söylüyordu. Gece çölde kamp kurduktan sonra, bisikletlerimizi hoş bir ismi olan Xing Xing Xia (Yıldız Yıldız Geçidi) sınır kapısına sürdük. Orada polis vardı, ancak bizi durdurmadı ve hiç abartısız bilinmeyen bir yerden gelen bisikletli iki yabancıyı önemsiyormuş gibi görünmediler. Yolumuza devam ettik ve güçlü bir kuyruk rüzgârıyla kendimizi akşam vakti Xinjiang'ın 200 kilometre içinde Hami'de bulduk.
URUMÇİ'DE BİR HAFTA GEÇİRDİK
2019 yılında, Çinli eşim ve bir Avustralyalı arkadaşımla, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin merkezi Urumçi'ye uçtuk. Eşimle birlikte Urumçi'de bir hafta geçirdik, kentte Erdaoqiao Pazarı ve Büyük Cami (Grand Mosque) gibi turistik yerleri gezdik. Uygur lokantalarında yemek yedik ve Uygur kültürünü gözlemenin keyfini çıkardık, birçok Uygur ile konuştuk ve camilerde çok sayıda Müslüman gördük. Baktığımız her yerde Uygur yazıları gördük, bir sabah, çocukların güvenliğini sağlamak için yapılmış bir güvenlik noktasından okula yürüyen binlerce çocuk gördüm. 30 Eylül'de sevkiyatla gelen bisikletlerimize bindik ve otelden ayrıldık. Hiç kimse bize bunu yapamayacağımızı söylemedi. İki hafta bisiklet sürdükten sonra güvenliğe rastladık. Kentlerin ya da kasabaların dışındaki noktalarda durduk ve kontrolden geçtik. Ancak kontrol bizi durdurmak için değildi, yolculuğumuzu yasalara uygun ve güvenli şekilde yapmak içindi. Yerli halkın kontrolden geçmesi 10 saniye sürüyordu, biz yabancıların geçmesi biraz daha zaman alıyordu çünkü pasaportlarımız otomatik kapılardan geçmiyordu. Ancak her seferinde polis dostça, saygılı ve seyahatimiz konusunda hevesliydi.
XINJIANG HAKKINDAKİ YANLIŞ HABERLERİ OKUMAKTAN NİÇİN SAKINMALIYIZ?
Bir kampın ya da cezaevinin neye benzediğini bilmek gerekirse ben bilirim. İngiltere'de 10 yıl polislik görevim ve giriş kontrol tasarımı ile cezaevlerinde kapalı devre televizyon sistemlerinin parçası olarak 18 yıl güvenlik sektöründeki deneyimim nedeniyle kesinlikle kamp ya da cezaevini bilirim. Birkaç kez geceleri çölde kamp kurduk, büyük ve küçük yollarda seyahat ettik, ancak kampa ya da cezaevine benzeyen hiçbir şey görmedik. Ne gördük; bazı doğal gaz araştırma merkezlerinde, kesinlikle cezaevi olmayan bazı yeni yapılarda üst düzey güvenlik. İşini sebatla yapan çok sayıda polis memuruyla karşılaştık. Her gün bizimle aynı şeyi yapan diğer bisikletçilerle karşılaştık ve onlarla lafladık. Tamamıyla farklı ancak zorlu bir ortamda serbestçe seyahat ettik. Batı medyasında okuduğumuz haberlerin hiçbiri Xinjiang'ı ziyaret eden ya da orada Uygurlarla görüşen gazetecilerden gelmiyor. Bu haberlerin tamamı, hatalı bilgiye yol açan, eksik bilgi, araştırma ve yanlış yoruma dayalı bilgileri diğerlerinden alan "güvenilir kaynaklardan" alıntı yapılarak hazırlanan haberler. Benim tavsiyem, oraya gidin ve kendi gözlerinizle görün.
(Jerry Grey, CGTN - Tercüme: CRITürk)