ABD ajanı olarak Litvanya AB’nin birliğini tehdit ediyor
Litvanya’nın, Avrupa Birliği’nden (AB), bu Baltık ülkesinin Taiwan adasıyla ilgili ilişkilerinin yol açtığı diplomatik anlaşmazlıkta Çin’in sözde siyasi ve ekonomik baskısıyla başa çıkabilmek için kendi adına müdahalesini istemesinden iki gün sonra bloğun yürütme organı Avrupa Komisyonu, haksız ticari baskı olarak gördüğü duruma ilişkin ‘’baskı karşıtı bir enstrüman’’ olarak adlandırdığı bir adım attı. Ertesi gün AB, Litvanya’nın Çin’e karşı suçlamalarını araştırdığını teyit ederek, ‘’Alınan bilgilerin teyit edilmesi halinde, AB ayrıca Çin’in eyleminin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kapsamındaki yükümlülükleriyle ilgili uyumunu da değerlendirecektir.’’ ifadesini kullandı.
AB’nin bütün bu adımları, bazı Çin karşıtı Avrupalı siyasetçiler tarafından Litvanya’nın Çin ile ağız dalaşında bu ülkeye ‘’AB’nin desteği’’ olarak yorumlandı. Avrupa Parlamentosu’ndaki Çin karşıtlığının elebaşı olan Reinhard Buetikofer, geçen hafta çarşamba günü attığı bir tweet mesajında AB’nin ‘’baskı karşıtı’’ enstrümanını, ‘’Litvanya vakasının bu tür bir enstrümana ihtiyacı gösterdiği’’ için memnuniyetle karşıladı.
Litvanya, Taiwan sorunu konusunda Çin’i kışkırtarak ilişkilerin maslahatgüzar seviyesine inmesine yol açtıktan sonra AB’nin desteğine sahip olduğu izlenimi yaratmak için büyük çaba gösterdi. Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis, AB Ticaret Komiseri Valdis Dombrovskis ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’e yazdığı mektupta, ‘’AB’nin birliği ve dayanışmasının’’ önemini vurguladı.
Bir blok olarak AB, dış politikada birliğin önemini vurgulayıp birlik ve dayanışma gösterme ihtiyacına sahiptir. Ancak Çin ile ilişkilerin nasıl geliştirileceği söz konusu olduğunda farklı üye ülkelerin farklı talepleri ve çıkarları vardır. AB, Litvanya gibi küçük bir ülkenin Çin’e yönelik yanlış davranışlarının bedelini ödemek için bloğun genel çıkarlarını feda edemez.
AB’NİN DESTEĞİ NEREYE KADAR GİDEBİLİR?
Shanghai Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi İngiliz Araştırmaları Merkezi Direktörü Gao Jian, Global Times’a yaptığı açıklamada, AB’nin Litvanya’ya şimdiye kadar sunduğu desteğin sembolik olduğunu söyledi. Gao, ‘’AB, Litvanya’ya sözde manevi ve sözlü olarak destek sağlayabilir ancak önemli bir destek sunması mümkün değildir.’’ dedi.
Her ne kadar AB’nin ekonomik baskı karşıtı enstrümanı Litvanya’nın Çin ile bir ağız dalaşına girdiği dönemde önerilmiş olsa da, bu enstrüman özel olarak Çin’i hedef almak için tasarlanmadı. Politico’ya göre, Avrupa Komisyonu’nun ‘’baskı karşıtı’’ silahı önerisi, AB’nin Avrupa ülkeleri arasındaki bölünmeleri istismar eden ülkelerin ekonomik şantaj olarak adlandırdığı duruma karşı savunmasız olduğu şikâyetinden yıllar sonra geldi. Euronews, bu enstrümana başvurmayı, eski Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Avrupa çeliği ve alüminyumuna gümrük vergileri uygulaması dâhil olmak üzere, ‘’Uzun süredir açık piyasa ve serbest ticaretin savunucusu olan AB’yi giderek daha da rahatsız edici bir konuma sokan tartışmalı durumlara’’ bağladı.
AB Ticaret Komiseri Dombrovskis ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Borrell geçen hafta Çarşamba günü yaptığı orta açıklamada ayrıca, AB’nin tek Çin politikasına bağlı kalmaya ve Çin Halk Cumhuriyeti’ni Çin’in tek hükümeti olarak tanımaya devam ettiğini vurguladı. Açıklamada, AB’nin bu köklü politika çerçevesi içindeki çıkar alanlarında Taiwan ile ilgili görüş alışverişi ve işbirliğini sürdüreceği belirtildi.
Fransa’nın Nice kentindeki Avrupa Enstitüsü öğretim görevlisi George Tzogopoulos, Global Times’a verdiği demeçte, Avrupa’nın (Tek Çin politikası) yaklaşımında bir kesiklik değil, süreklilik olduğunun açıkça görüldüğünü ifade etti. Tzogopoulos, ‘’AB politikası istikrarlıdır. AB her zaman sürekli olarak Tek-Çin politikasını uygulamıştır ve uygulamaya devam edecektir.’’ dedi.
AB’NİN BİRLİĞİNİ KORUMAK MI YOKSA ONU SABOTE ETMEK Mİ?
AB’nin birliği ve dayanışması adına Litvanya’ya destek için toplanan Litvanya ve Avrupa içindeki Çin karşıtı güçler, AB’nin Çin politikasına zarar vermeye çalışıyor ve onlar aslında AB’nin birliğini tehdit ediyorlar.
Fudan Üniversitesi Çin-Avrupa İlişkileri Merkezi’nde araştırma görevlisi Yan Shaohua, Litvanya’nın AB’nin genel çıkarlarını dikkate almaksızın Çin’e yönelik kışkırtmalarının, AB’nin Çin ile ilişkileri ele alış tarzında sorun yarattığına, bunun da AB’nin birlikte dış politika oluşturmasına yardımcı olmadığına işaret etti. Yan, AB’nin sözde ekonomik baskı karşıtı bir enstrüman ortaya koyduğunda ve Çin’e, Çin’in Litvanya’ya karşı ekonomik önlemlerinin DTÖ kurallarına uygun olup olmadığı konusunda DTÖ’de bir dava açabileceği yönünde baskı yaptığı zaman bunun bloğun Litvanya’yı Çin karşıtı yolda daha fazla ileri gitmesi için cesaretlendirmek anlamına gelmediğine inandığını ifade etti.
Litvanya, Çin’e karşı ‘’AB dayanışması’’ istiyor. İşin garip tarafı Litvanya, Taiwan adasına başkent Vilnius’da fiili bir büyükelçilik, bir temsilcilik ofisi açması için tek taraflı ve pervasızca karar verdiği zaman Avrupalı müttefiklerine danışmadı. O zaman ‘’AB’nin birliği ve dayanışmasını’’ nereye koydu?
Litvanya, şimdi AB üyelerinin çıkarlarını görmezden gelerek, AB’yi Çin ile karşı karşıya getirecek bir yola sokmaya çalışıyor, ancak bunda başarılı olamayacak. Gao, ‘’AB içindeki farklı ülkelerin Çin ile ticaret ve ilişkiler açısından tamamen farklı talepleri var. Litvanya’nın Çin ile ticari hacmi çok küçük, ancak Çin ile ikili ticaret ve işbirliğinden büyük çıkarları olan Avrupa ülkeleri, AB’nin Litvanya vakası ve Taiwan sorununda Çin ile karşı karşıya gelme konusunda çok fazla ileri gitmesini kesinlikle desteklemeyecektir.’’ diye konuştu.
Ekonomik baskı karşıtı enstrüman bazı Çin karşıtı siyasetçileri heyecanlandırdı. Onlar bu enstrümanın Çin ve Litvanya arasındaki anlaşmazlıkta kullanılabileceğini söylüyor. Baskı karşıtı enstrüman, AB’nin, bloğun herhangi bir üyesinin usulsüz baskı oluşturduğunu düşündüğü ülkelere ortak bir karşılık vermeyi amaçlıyor. Ayrıca AB’nin ABD ve Japonya gibi ülkelerle ekonomik işbirliği üzerinde ciddi bir etkiye sahip olacak. Diğer AB ülkeleri sadece Litvanya’yı savunmak için önemli ekonomik ortaklarıyla ticari anlaşmazlıkları riske atmaya istekli midir?
WASHINGTON FAKTÖRÜ
ABD’nin Litvanya’nın Çin’e karşı kışkırtmalarını ve Çin ile karşı karşıya gelmesini manipüle ettiği bir sır değil. ABD Başkanı Joe Biden yönetiminde, aralarında Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın da bulunduğu üst düzey yetkililer çeşitli vesilelerle, Çin’den gelen ‘’baskı girişimi’’ sırasında ‘’ABD’nin Litvanya’ya güçlü desteğini’’ dile getirdiler. Litvanya Çin ile ilişkilerini bozduktan sonra ABD, Baltık ülkesine verdiği sözlü desteğin yanı sıra tek küçük bir ödül olarak Litvanya’ya 600 milyon dolar tutarında ihracat kredisi anlaşması garantisi verdi.
Çinli uzmanlar, AB’nin Litvanya vakası ve Taiwan sorunu konusunda Çin’den uzaklaşırsa ya da Çin ile ilişkileri kötüye giderse bu durumdan en fazla karlı çıkacak ülkenin ABD olacağına işaret ettiler. ABD, Çin’e karşı stratejisine AB’yi dâhil etmeyi umuyor. ABD, Taiwan sorunu konusunda karışıklık çıkarmak için Avrupa içindeki bazı güçleri ve ülkeleri ayartmak ve Çin ile ilişkilerinde AB arasında anlaşmazlık yaratmak için her fırsatı değerlendirecektir.
Litvanya ABD’nin bir ajanıdır. Litvanya aynı zamanda ABD’nin Avrupa için yarattığı bir sorundur. AB’nin Çin politikasına, ABD’yi memnun etmeyi amaçlayan bir Baltık ülkesinin zarar vermesinden ziyade bloğun çıkarları temelinde bir bütün olarak AB tarafından karar verilmelidir.
(Yu Ning, Global Times - Çeviri: CRI)