NATO'nun eski Sovyet ülkelerindeki gençler ile ilgili faaliyetleri
NATO ve eski Sovyet ülkelerinin gençleri: Muhbirin notları
NATO’nun enformasyon faaliyetlerine özel bir önem atfettiği, daha önce Birleşik Krallık’ta başlatılan “Dürüstlük Girişimi” (integrity initiative) sayesinde daha görünür olmuştu.
Brüksel’deki karargahta halihazırda, Avrupa kamuoyunda ittifakın askeri ve siyasi faaliyetlerine dönük olumlu tutum oluşturmaktan sorumlu bir kamu diplomasisi departmanı yer alıyor.
Bu misyonu yerine getirmek için NATO’nun tüm komutanlıklarında ya da Parlamenterler Meclisi ve Askeri Komite gibi yapısal unsurlarında, sosyal ağlarda ve medyada ittifakın imajını iyi göstermek uğruna her gün malzeme üreten basın servisleri mevcut.
Yani, çok daha küçük ölçeklerde de olsa tüm uluslararası teşkilatlarda bu işler yapılmakta.
Fakat Brüksel’in, post-Sovyet ülkelerindeki çocuklar ve gençler üzerinde çalışan çok daha dar odaklı faaliyetleri var ki işin en ilginç kısmı burası.
“Брюссельский стукач” [Brüksel Muhbiri] adlı bir Telegram kanalı, ittifakın “Etki Ağları” projesini detaylandırmış. Proje kapsamında genç nesle Rusya’nın düşman ve NATO’nun kurtuluş için tek umut olduğunun telkin edildiğini iddia ediyor.
Dünyanın çeşitli bölgelerinde NATO’nun çıkarlarını desteklemeye kendini adamış STK yumağı Atlantik Antlaşması Derneği (ATA) 1954’ten beri faal. Dernek, bugün aralarında Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan ve Ukrayna’nın da bulunduğu 38 ülkeden STK’ları içeriyor. Faaliyetleri, NATO’nun acil meseleleri ve bunları çözmenin yöntemlerinin tartışıldığı uluslararası siyaset konulu konferanslar, seminerler, forumlar ve yuvarlak masa toplantılarından oluşuyor.
1996 yılında ATA’nın bir de gençlik kanadı kuruldu. Genç Atlantik Anlaşması Derneği (YATA) adı verilen derneğin 25 ülkede ofisleri bulunuyor. YATA’nın ana hedeflerinden biri, “NATO değerlerine bağlı, bugünün ve yarının zorluklarını idrak eden geleceğin sorumluluk sahibi liderlerini yetiştirmek” üzere ittifak bünyesindeki ya da partner statüsündeki ülkelerin gençleri arasında işbirliğini geliştirmek olarak açıklanmış.
YATA, bu kapsamında lise ve üniversite öğrencileriyle konferanslar, seminerler ve yuvarlak masa toplantıları düzenliyor. NATO’nun Kamu Diplomasisi Departmanı’nın mali desteğiyle YATA, gençlik zirveleri ve Parlamenterler Meclisi toplantıları da yapıyor.
Bu etkinliklerde farklı ülkelerden öğrencilere üst düzey politikacı muamelesi yapılır, ittifaka yönelik tehditleri tartışarak bunlarla nasıl mücadele edeceklerinin yolunu ararlar. Ortaya çıkan görüntü biraz müsamereleri andırır ama ciddiye alınmaması hata olur. Ayrıca YATA’nın Türkiye’de de faal olduğundan bahsetmek gerek.
Neyse, dernek bünyesindeki STK’lar, uluslararası etkinliklerin yanı sıra bölgesel projeler de yürütür ve çalıştıkları ülkelerin gençleriyle düzenli biçimde çalışmalar yaparlar.
2021’in kasım ayında Litvanya’da üniversite öğrencileriyle “geleceğin liderlerini yetiştirmek” üzere eğitimler düzenlendi. Bunlara katılmak için çok fazla şart da aranmıyor; 18 ila 25 yaş arasında olmak, İngilizce bilgisi ve uluslararası süreçlere ilgi duymak yeterli.
STK’ların hedef kitlesi, üniversite öğrencileriyle birlikte liseliler. Örneğin, Estonya NATO Derneği’nin temsilcileri, okullarda ve spor salonlarında periyodik olarak dersler vererek çocuklara ittifakın bölgesel güvenliğin sağlanmasına katkısını anlatıyorlar. Ve bu dersler, yoğun olarak ülkenin kuzeydoğusundaki Rusça konuşulan Ida-Virumaa bölgesine veriliyor.
NATO STK’larının çalışmaları, Doğu Avrupa’ya ek olarak, Rusya’nın güney sınırlarına yakın yerlerde de görülüyor. 2019 yılında Ermeni Atlantik Derneği, NATO Kamu Diplomasisi Departmanı’nın desteğiyle üniversite hocaları ve öğrencileriyle bir dizi etkinlik düzenledi.
Mart ayında Vanadzor Devlet Üniversitesi’nde düzenlenen panelde, NATO’nun amaç ve hedefleri, ittifakın tarihsel gelişimi, nasıl çalıştığı, güvenliğine yönelik tehditlerin neler olduğu ve Ermenistan’ın Brüksel ile işbirliği yapmasının neden faydalı olduğu anlatıldı.
Gürcistan NATO Derneği’nin çalışmaları da dikkat çekici. Aksatmaksızın yaz okulları düzenleyerek Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycanlı hoca ve öğrenciler için dört günlük seminerler veriyorlar.
Birkaç yıl önce, Tiflis’teki üniversitelerden birinde yapılan “2008 Rus-Gürcü savaşının siyasi ve hukuki değerlendirmesi” başlıklı panel de dikkate değer. Bu etkinlikte öğrencilere, Rusya’nın Gürcistan’a yönelik “hibrit eylemleri” ve Rus saldırganlığının hukuki yönleri hakkında bilgi sunuldu.
Burada Ukrayna ve Moldova’ya ayrı bir yer ayırmak gerek.
1997 yılında Taras Şevçenko Kiev Ulusal Üniversitesi’nde örgütün faaliyetleri hakkında halkı bilinçlendirmek için tasarlanan NATO Enformasyon ve Dokümantasyon Merkezi (IDC) açıldı.
Bu, ittifak açısından türünün ilk örneği bir girişimdi. Varlığı süresince merkez, Ukraynalı üniversite öğrencilerinin yer aldığı 600’den fazla enformasyon ve medya projesi hayata geçirdi.
Örgütün temsilcileri enstitülere ve üniversitelere giderek gençlere, ittifakın uluslararası siyaset hakkındaki görüşlerini ve Kiev ile Brüksel arasındaki işbirliği umutlarını anlatırlar.
IDC’in çok daha özgün etkinlikleri de var. Geçen yılın sonbahar aylarında üniversite öğrencileri arasında “Ukrayna’nın Avrupa-Atlantik entegrasyonuna dair en iyi makaleyi yazan kazanır” yarışması düzenlendi. Ödül alanlardan biri Vladislav Klyus adında bir öğrenci; makalesinde ise “doğu kanadının güçlendirilmesiyle NATO’nun daha güçlü ve yetkin bir askeri-politik ittifak haline geleceğini” yazmış.
Bir diğer kazanan İnna Babiy de makalesinde, “Demokratik bir lidere sahip güçlü bir Ukrayna, NATO için yalnızca coğrafyasını genişletmek açısından değil, aynı zamanda katılımcılarının çeşitliliğini artırmak açısından da faydalı bir üye olacaktır” demiş.
2007 yılında Kişinev’deki Moldova Devlet Üniversitesi’nde açılan bir dökümantasyon merkezi daha var ve benzer faaliyetler yürütülüyor.
Diğer yandan 2015 yılında Doğu Avrupa’da NATO Kuvvetleri Entegrasyon Birimi (NFIU) oluşmaya başladı. Bu, NATO birliklerinin Letonya, Litvanya, Estonya, Polonya, Bulgaristan, Macaristan, Slovakya ve Romanya’ya transferini hızlandırmak için tasarlanmış bir yapı.
Birimin misyonu, karargah ve yerel silahlı kuvvetler arasındaki yakın işbirliğinin yanı sıra lojistik ağların, ulaşım hatlarının ve mevcut altyapının sürekli olarak iyileştirilmesini içeriyor.
Ve buna ek olarak propaganda faaliyetleriyle meşguller. Bu işi Ukrayna’da, Unifier ve Orbital operasyonları kapsamında ülkede bulunan Kanadalı ve İngiliz askerler ve Çokuluslu Müşterek Eğitim Grubu’ndan (JMTG-U) Amerikan askerleri üstleniyor.
Dolayısıyla şu an Moskova’nın çıkar alanında olan eski SSCB ülkelerinin çoğunu kuşatmış durumdalar.
Brüksel’in bu süreçteki stratejik çıkarları oldukça net. İttifakın istediğini daha çabuk elde edebilmek için hedefindeki ülkelerde, en başta da gençleri arasında olumlu bir imaja ihtiyacı var.
Ama bu balta o odunu kesebilecek mi, bunu zaman gösterecek.
(Bryussel'skiy stukach -Брюссельский стукач- [Brüksel Muhbiri] - Çeviri: Emre Köse, emrekose.substack.com)
