Özgürlük ateşini yakan İzzeddin El Kassam kimdir?

İzzeddin El Kassam adını dünya Hamas ile işgal rejimi İsrail arasında başlayan çatışmalarda sık sık duyuyor. Son olarak İsrail'in işgal ettiği topraklara yönelik başlatılan harekatta ise bir kez daha gündem oldu. 

İzzeddin el Kassam kimdir?

İzzeddin El Kassam, Filistin topraklarının özgürleştirilmesi için ilk adımı atan mücahid olarak bilinir. Aslen Suriye'nin Lazkiye şehrinden olan El Kassam, özgürlük ateşini yakan isim olarak bilinir. 

“Naaşlar omuzlarda götürülürken on binlerce kişi Allâhuekber diye bağırıyor, kadınlar evlerinin önlerinde, balkonlarda, pencerelerde dilleriyle zılgıt çekiyor, marşlar söyleniyordu. Birden ‘intikam, intikam, intikam, intikam!’ diye bir ses yükseldi. Aman Allah’ım, on binlerce kişi tek bir ağızdan yeri-göğü intikam yeminleriyle inletiyordu. Bu şekilde tekbir ve yeminlerle cenazeyi taşıyan kalabalık, şehrin içinden geçerken Yahudi ve İngilizlerin bulunduğu bir karakolu taş yağmuruna tutup harap ettiler. Herkesin tüyleri diken diken olmuştu. Yoluna devam eden kalabalık karşısına çıkan bir manga İngiliz askerini de linç etmeye kalkıştı. Askerler canlarını zor kurtardılar. Aslında cenazeler kabristana arabalarla götürülecekti. Ne var ki kalabalığın heyecanı buna müsaade etmedi. Beş kilometre yol boyunca omuzlarda taşınan şehitler kabristana ancak 3,5 saatte varabildi. Yıllar sürecek Filistin’in varoluş mücadelesinin ilk kahramanları kanlı elbiseleriyle defnedildiler. Herkesin dilinde iki kelime vardı: İntikam ve Allâhuekber.”

Filistinli yazar Ekrem Zuayter, büyük mücahid İzzeddîn el-Kassâm’ın cenazesini böyle anlatıyordu. Defnedildiği mezarından Filistinlilerin kalbine mücadele azmi ve cihad heyecanı olarak dönecek Şeyh İzzeddîn, kanlara bulanan sarığıyla direnişin de ilk adımını atmıştı.

İzzeddîn el-Kassâm’ın hayat hikâyesi, 1882 yılında, Suriye’nin sahil şehirlerinden Lazkiyye’nin hemen güneyinde bulunan Ceble beldesinde başladı. Mütevazı, ilim ehli ve mütedeyyin bir aileye mensuptu. Baba tarafından dedesi Mustafa Irak’tan gelmiş, ilim-irfan sahibi, itibarlı bir Kadirî şeyhiydi. Yine ilim erbabı olan babası Abdulkadir, medresede müderrislik yapıyor, beraberinde şeriat mahkemesi üyeliğini de yürütüyordu. Annesi Halime, ilimle iştigal eden bir ailenin kızıydı. Tam mânasıyla bir ilim yuvasında büyüyen İzzeddîn el-Kassâm, ilk eğitimini aile ortamında aldı. Ceble civarında tanınan âlimlerin derslerine katıldı, medreselere gitti. 14 yaşına kadar süren bu tahsil hayatında gösterdiği iştiyak, babasını heyecanlandırmıştı. Onun iyi bir âlim olmasını isteyen baba Abdulkadir el-Kassâm, gençliğinin hemen başlarında olan İzzeddîn’i ve diğer kardeşi Fahreddîn’i, Kahire’deki meşhur ilim merkezi Ezher’e göndermeye karar verdi.

1896 yılında Suriye’den bindikleri avcı vapurunun güvertesinde, uzun bir süre ayrı kalacakları memleketlerini son kez seyreden genç ilim taliplerinin yanında, annelerinin diktiği bez çanta içinde bir Mushaf, ufak-tefek bazı kitaplar ve yol harçlığı vardı sadece. Bu sadelik ve tevazu İzzeddîn’i ömrü boyunca takip edecekti. Kassâm kardeşler, Ezher Camii civarında Şamlılar yurduna yerleştiler. Suriye, Mısır gibi ilim merkezlerinde uzak beldelerden gelen talebeler genellikle kendi hemşerileriyle bir arada kalıyorlardı. İzzeddîn için de bu böyle oldu. Yaklaşık 10 yıl kaldığı Ezher’de, klasik İslâmî ilimleri okuyarak ilmî altyapısını geliştiren Kassâm, Mısır’ın karışık sosyal yapısından ve çalkantılı siyasî hayatından da çok etkilendi. Bulunduğu atmosfer onu her açıdan yetiştirdi. O yıllarda Mısır’da, İngilizlere karşı direniş gösteren Ahmed Urâbî Paşa rüzgârları esiyordu. Urâbî Paşa, her ne kadar başarısız olsa da giriştiği mücadele Araplar için bir dönüm noktası olmuştu. Mısır ve Sudan İngilizler tarafından Urâbî Paşa’nın faaliyetleri gerekçe gösterilerek fiilen işgal edildi. Yine de onun başlattığı siyasî ve askerî hareket benzerleri için örnek olacaktı. İzzeddîn’in talebelik günleri de bu siyasî atmosferin gölgesinde geçti. İngilizler ve Osmanlı taraftarlığı, Mısır’ın yerli halkı, yeni yeni baş göstermeye başlayan Arap milliyetçiliği gibi farklı görüşler ve bunlar arasındaki mücadele zihnine çokça ibret tablosu kazıdı.

İzzeddîn el-Kassâm, Kahire’de devrinin önemli isimlerinden dersler aldı. Suriyeli meşhur âlim Ali Tantâvî başta olmak üzere önemli bazı simalarla dost oldu. İyi geçen, verimli bir tahsil sürecinin ardından icazetini alarak memleketine dönen Kassâm, babasının medresesinde müderris olarak göreve başladı. Ardından, kendisine dört güzel evlat verecek ve her koşulda destek olacak Emine Hanım’la evlendi. Aynı günlerde imamı olduğu İbrahim Bin Edhem Camii ve Mansuri Camii’nde vaizliğe başladı. Adeta ilim seferberliği için kolları sıvamıştı. Beldesini kapı kapı geziyor, insanları ilim tahsiline çağırıyor, halkalar kuruyor ve etkili vaazlar veriyordu. Kısa sürede ismi geniş bir çevrede duyulmuştu. Halk uzaklardan gelerek onu dinliyordu. Fakirlikle mücadele için çalışmayı, cehaletle mücadele için ilmi, tembellik ve durağanlıkla mücadele için de cihadı teşvik ediyordu. Ayrıca bu teşvikler sözde kalmıyordu elbette.

Özgürlük ateşini yakan ilk isimdir

İzzeddin el-Kasam (Arapça: عزّ الدين القسّام; tam adı İzzeddin bin Abdülkadir bin Mustafa bin Yusuf bin Muhammed el-Kassam; 1882, Lazkiye - 20 Kasım 1935), Britanya mandasındaki Filistin'in bağımsız ve İslâmî bir ülke olması için ilk harekete geçen Arap din alimi ve vaizdir.

Suriye'nin Lazkiye kasabasına bağlı Cebale köyünde doğdu. Ailesi son derece dindardı. Köy öğretmeni olan babası hayat görüşünün oluşmasında büyük rol oynamıştır. 14 yaşında köyünden ayrılarak Kahire'de El-Ezher Üniversitesi'ne kaydoldu ve burada Müslüman Kardeşler'e katıldı. Çok geçmeden kendi çevresini oluşturdu. Daha sonra köyüne dönen el-Kassam köyün camisinde imamlık yapmaya başladı. Vaazlarında İslâmî dirilişin ancak öze dönerek sağlanacağını, emperyalizmin en büyük düşman olduğunu dile getirdi. Kassam'ın ünü giderek tüm Suriye'ye yayılmaya başladı.

1911'de İtalya'nın Trablus'u işgal etmesi üzerine bölgeye giderek Osmanlı birlikleriyle İtalyanlara karşı savaştı. I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ordusuna yazıldı. Savaşın ardından Şam'ın Fransız işgalinden kurtarılması için mücadele etmeye ve halkı örgütlemeye başlayan el-Kassam, gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı. 1922'de Suriye'yi terk etmek zorunda kaldı ve o zaman Filistin topraklarında olan Hayfa kenti yakınlarında bir köye yerleşti. Filistin topraklarının Yahudi göçmenlerce satın alınmasına ya da işgal edilmesine şiddetle karşı çıktı. Hayfa'daki İslâmî bir okulda öğretmenlik yapmaya başladı ve Genç Müslümanlar Birliği'ne katıldı. Burada tesadüf eseri Filistin ulusal savaşına önderlik eden el-Fetih'in fikir babası Hacı Emin el-Hüseyni ile tanıştı. Ancak onun milliyetçi fikirlerinden uzaktı. Yıllar sonra Hacı Emin ve el-Kassam'ın fikir önderliğini yaptığı hareketler, Filistin Kurtuluş Örgütü ve HAMAS haline dönüştü ve birbirlerine rakip olmaya devam etti.

Şeyh İzzeddin el-Kassam, Fransız işgaline karşı direnmek amacıyla küçük askeri hücreler kurdu. Lübnan-Filistin sınırında gerilla savaşı başlattı. El-Kassam'ın silahlı mücadelesi Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasını destekleyen İngiltere'yi rahatsız ediyordu. 1935 yılında el-Kassam bölgede dolaşırken 500 İngiliz askeri tarafından kuşatıldı ve öldürüldü. Ölümünden sonra başlattığı isyanın başarısız olmasına karşın İzzeddin el-Kassam bir efsane haline gelmiştir. Cenazesi binlerce insanın katılımıyla devasa bir ulusal bütünlük gösterisine dönüşmüştür. HAMAS'ın İzzeddin el-Kassam Tugayları onun adı verilmiştir. Yine HAMAS'ın kullandığı Kassam roketleri adını kendisinden almaktadır.(Ajanslar)