Cezayir'deki Fransız sömürgesinin izleri
Fransa'nın Cezayir'deki 130 yıllık sömürgesinden geriye kalan ve daha çok sınır bölgelerine yerleştirilmiş mayınları temizleme çalışması 1963 yılından bu yana devam ediyor.
Fransız ordusunun özellikle Fas ve Tunus'la sınır olan bölgelere yerleştirdiği milyonlarca mayın bağımsızlığın kazanıldığı 1962'den bu yana binlerce kişinin ölümüne ya da sakat kalmasına neden oldu. Cezayir, yarım asrı aşkın bir süredir Fransız ordusunun yerleştirdiği bu mayınları temizlemek için çalışıyor. 1963-2004 ve 2004'ten bu güne kadar iki döneme yayılan temizleme işlemi kapsamında Fransız ordusunun 1954-1962 tarihlerinde yerleştirdiği mayınların yüzde 80'inin temizlendiği ifade ediliyor. Cezayir ordusunun temizlediği mayınların sayısının ise 8,8 milyonu bulduğu kaydediliyor.
AA muhabirine konuşan Cezayir Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Zubab Hasan, Fransız askeri tarih araştırmalarının, Fransız ordusunun Cezayir ulusal kurtuluş ordusunun ikmal yolunu kesmek için çoğunluğu Tunus ve Fas sınır bölgelerinde olmak üzere faklı bölgelere 11 milyon mayın yerleştirdiğini söyledi.
Hasan, geçen 53 yıl içinde mayınların infilak etmesi nedeniyle hayatını kaybeden ya da sakat kalanların gerçek sayısının bilinmediğini ancak yaklaşık 50 bin kişinin bu mayınlardan zarar gördüğünü aktardı.
Mayınları temizleme süreci
Emekli Binbaşı Zevahir Beşir de "Mayın temizleme sürecine 1963'te başladık. Sovyetler Birliği'nden uzmanlarla iş birliği yapan bir mühendis grubunda çalışıyorduk. 4 yıllık çalışmamız boyunca 5 askerimiz mayınların patlaması sonucu hayatını kaybetti, 6'sı da sakat kaldı." dedi.
Beşir, mayın temizleme çalışmasının 1963-1988 yılları arasında 25 yıl sürdüğünü, ekonomik nedenlerden dolayı yerel makamların çalışmayı durdurmak zorunda kaldığını, 2004'te çalışmanın daha güçlü bir şekilde yeniden başladığını ifade etti. Beşir, kurak bölgelere yerleştirilenler dışında mayınların büyük kısmının uzun süre yerin altında kaldığı için artık aktif olmadığını belirtti.
Silahlı kuvvetler yönetiminin, Fransa'nın Charles Morris hattının (Tunus-Fas-Cezayir hattına döşenen dikenli teller ve mayın tarlaları) inşasında çalıştırdığı Cezayirli işçilerden yardım almaya karar verdiğini dile getiren Beşir, o dönem mayın temizleme çalışmasını geleneksel vasıtalar kullanarak ve bugün bilinen koruyucu elbiseler giymeden meşakkatli bir şekilde yürüttüklerini kaydetti.
Askeri uzman Muhammed Tavani de Cezayir'de anti-personel mayın ve sınır bölgelerine yerleştirilen mayınların yanı sıra normal bomba, misket bombaları, top mermisi ve tuzak ismi verilen kutu içindeki bombaların bulunduğunu, bunlar arasında en fazla zararı misket bombalarının verdiğini belirtti.
Mayın patlaması sonucu 1970 yılında 11 yaşındayken sakat kalan Beşşar kentinden Şemseddin Bahi, çobanlık yaparken güttüğü koyunlardan birinin mayınlı araziye kaçtığını ve onu yakalamak isterken patlayan mayından etrafa yayılan şarapnel parçalarının sol ayağına isabet ettiğini söyledi.
Cezayir'de Fransız ordusunun yerleştirdiği mayınlar nedeniyle 50 yaş üstü sakat binlerce kişinin olduğu ifade ediliyor. (AA)
