İşgal rejimi İsrail'de iç savaş çıkar mı?

İsrail toplumu, Filistin direnişinin Aksa Tufanı operasyonundan çok daha önce şiddetli siyasi çatışmalara ve sokak gösterilerine sahne oluyordu. Dünyadaki jeopolitik dengeler değiştikçe, bir Amerikan koçbaşısı olarak Siyonist rejimin akıbetine dair de olumsuz bir atmosfer oluşmaya başladı. Zeytuna Araştırma ve Danışmanlık Merkezi'nden Prof. Velid Abdülhay, İsrail'deki iç savaş ihtimalini inceliyor.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'nun 18 Haziran 2024'te yaptığı ve 'İsrail'de iç savaş olmayacağını' iddia ettiği açıklama, Aksa Tufanı öncesinde ve sonrasında İsrail siyasi çevrelerinde ve resmi, akademik ve popüler düzeylerde gerçekleşen bir tartışmanın sadece bir yankısıydı.

İç savaş takıntısı sadece liderler, basın mensupları ve entelektüellerle sınırlı kalmayıp İsrail kamuoyunu da etkisi altına aldı; İsrail'de yapılan son kamuoyu yoklamasında iç savaştan korkanların oranı yüzde 46 iken, Aksa Tufanı’ndan önce yapılan bir kamuoyu yoklamasında bu oran yüzde 58'e, üçüncü bir kamuoyu yoklamasında ise yüzde 67'ye yükseldi. Aşağıdaki özetin altında yer alan makale, Zeytuna Araştırma ve Danışmanlık Merkezi'nden Prof. Velid Abdülhay tarafından kaleme alınan 'İsrail'in Geleceğinin Kara Kuğusu' adlı yayınından alındı ve İsrail'de iç savaş ihtimalinden söz ediyor.

“İç savaşların patlak vermesindeki ana değişken konusunda görüş ayrılıkları ve akademik tartışmalar var, ancak bu tartışmayı üç yöne ayırabiliriz: Birincisi, kimliklerin çeşitliliği - dinsel, ulusal, dilsel, renksel, mezhepsel vb. - ana değişken.

İkincisi, kırsal ve kentsel alanlar, bölgeler vb. gibi toplumsal kesimler arasında menfaatlerin, gelirin, yüksek mevkilerin ve herhangi bir nedenle ayrımcılığın kötü dağılımının iç savaşların ateşlenmesinde en etkili olduğuna inanan eğilim.

Daha önceki bir çalışmamızda coğrafi değişkenin ayaklanmaya fırsat sağlamada en önemli faktörü temsil ettiğini ve bu coğrafi değişkenin şu alt göstergeleri, yani azınlığın devletin çeperlerinde bulunması, şikayetçi azınlıkların o bölgede toplanması ve azınlık bölgesinde önemli bir ekonomik kaynağın ortaya çıkmasını içerdiğini izah etmiştik.

Bununla birlikte, bütüncül bakış açısı, olgunun tüm bileşenleri arasındaki etkileşimin iç savaş ihtimalini belirleyip belirlemediğine inanır; bu da olgunun bileşenleri arasındaki karşılıklı etkinin, özellikle de İsrail toplumunda patlak veren iç savaş ihtimali ile topluma ve siyasi varlığa yönelik dış tehdit duygusu arasındaki ilişkinin bir matrisinin geliştirilmesini gerektirir. İsrail’de Aksa Tufanı’ndan önce yapılan kamuoyu yoklamaları, iç güvenlik, iç eşitsizlikler ve dış güvenlik değişkenleri, bölgesel veya uluslararası tehdit değişkenleri karşılaştırıldığında, operasyondan sonraki iki yıl içinde gelecekteki dış tehlike hissinin yüzdesinden de anlaşılacağı üzere, farklı güvenlik güveni seviyelerine işaret ediyor.

İsrail'in endişe duyduğu en önemli iç unsurlar, 1948 Filistinli Arapları ile Yahudiler arasındaki ilişki yüzde 43, ardından ideolojik ayrışma, sol ve sağ; yüzde 24, ekonomik farklılıklar yüzde 13, dini-seküler ayrışma yüzde 12 ve son olarak aynı alt kimlik içindeki ayrışma yüzde 4. İlginç bir şekilde, İsrail toplumunun yüzde 61'i savaşın diğer ülkelere yayılacağına inanıyor ki bu da iç değişkenlerin toplumsal ayrışma ve iç çatışma üzerindeki rolünü zayıflatabilir. Dış tehlike hissiyatı, İsrail'in uluslararası konumunun azaldığına dair inançla pekişiyor; İsraillilerin yaklaşık yüzde 60'ı ülkenin dünyada daha az saygı gördüğüne inanıyor, bu da iç değişkenlerle ilgili endişeler pahasına dışarıdan gelen kaygıları pekiştiriyor.

Bununla beraber, Direniş Ekseni ile İsrail arasındaki mevcut çatışmanın sonucuyla alakalı önemli bir konuya daha dikkat etmek gerekir; İsrail toplumu üzerinde güvenlik açısından artan baskı, yerleşim projesini kabul etme fikrini zorlayabilir ve bu da İsrailliler arasında yerleşim projesi konusundaki iç çatışmayı körükleyebilir, Özellikle 1967 sınırları dahilinde bir Filistin devleti meselesi bir yandan İsrail toplumunda keskin bir zıtlık noktasını temsil ederken ve uluslararası diplomaside en popüler hale gelmişken, İsrail sağı ve Batı Şeria’daki bir milyon yerleşimcinin dörtte üçünden fazlası bu çözüme şiddetle karşı çıkıyor ve bu da iç savaşı belirli bir düzeyde başlatabilir.

Muhtemel değişimlere ilişkin yukarıdaki sunum, İsrail'de iç savaş ihtimalimizin ilişkin analizimizin yüzde 40,3 olduğunu ve iki faktörün (bir yandan direnişin Gazze Şeridi'nde tutunabilmesi, diğer yandan iki devletli çözümün uluslararası toplum tarafından giderek daha fazla kabul görmesiyle birlikte dış tehdidin etkilerinin genişlemesi ve İsrail'deki siyasi ve sosyal kutuplaşmanın bu ihtimalle başa çıkmak için genişlemesine neden olması) bir araya gelmesi halinde bu oranın yukarı doğru değişebileceğini gösteriyor. Bazı araştırmacılar, bu çözümün benimsenmesi halinde İsrail'in kendisini Batı Şeria'daki yerleşimcilerle bir çatışma içinde bulacağını, bunun da İsrail'in bağımsızlık bildirgesinin benimsediğini iddia ettiği ilkelere tamamen zıt olan katı teokratik ilkelere dayalı yönetim otoritesi tarafından beslenen bir iç savaşa benzeyen çatışmalara yol açacağını ve bu imajın iktidardaki siyasi gücün düşüncesinin temel saplantısını temsil edebileceğini düşünüyor.

Bu, genel olarak Direniş Ekseni’nin kararlılığının ve özel olarak Gazze'deki direnişin kararlılığının, Arap-İsrail çatışmasına bir çözüm bulunmasını kabul etmesi için İsrail'e baskı yapılması yönünde artan bir uluslararası ve Arap eğiliminin şansını artıracağı anlamına geliyor ve belki de bu, yüzde 40'ı oluşturacak merkezi değişken. İç etnik heterojenliğe dayalı yüzde 3'lük rakam, bu etnik çeşitlilikler arasında Arap-İsrail çatışmasına yönelik bir çözümün içeriğine ilişkin derin ayrışma nedeniyle artıyor ki İsrail kamuoyunun, bir yandan homojenliğin etkilerini ve diğer yandan çatışmaya dönük belirli bir çözüm projesi üzerinde uzlaşı olmamasını tehlike olarak gördüğü oldukça aşikar.(Çeviri: YDH)