Tahran toplantısı: Müreffeh bir Afganistan için yol haritası
Tahran toplantısının ortak açıklamasında, "Afganistan sorunlarının tek çözümünün tüm etno-politik grupların katılımıyla kapsayıcı ve geniş tabanlı bir siyasi yapı olduğu" belirtildi.
Afganistan'ın komşuları ve Rusya'dan oluşan ülekelerin dışişleri bakanları, savaşın parçaladığı ülkede tüm etnik-dinsel grupların haklarını koruyacak kapsayıcı bir hükümete duyulan ihtiyacın altını çizerek Afganistan konulu ikinci toplantıyı tamamladı.
Afganistan'ın komşu ülkeleri, ülkenin tanınmayan yetkilileriyle nasıl anlaşma zemini oluşturulabileceği konusunda bir fikir birliği oluşturmayı başardı. Taliban'ın Ağustos'ta Kabil'i ele geçirmesinin ardından aylarca süren diplomatik görüşmelerden sonra, bu ülkeler az çok ilgili tüm tarafların taleplerini karşılayan bir bildiri yayınladılar.
İran, Çin, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan dışişleri bakanları, Rusya ile birlikte, resmi olarak "Afganistan'ın Komşu Ülkeleri + Rusya Dışişleri Bakanları Toplantısı" olarak bilinen Tahran toplantısının tüm katılımcıların çok önem verdiği bir dizi konuyu ele alan bir bakanlar ortak açıklamasını onayladılar.
Toplantı, Eylül ayı başlarında Pakistan'da düzenlenen başka bir toplantının devamı niteliğinde gerçekleşti. Pakistan toplantısı sırasında, katılımcılar bir sonraki toplantının Tahran'da yapılması konusunda anlaşmışlardı.
Bu arada Pakistan ve Rusya tarafından Afganistan konusunda bir dizi diplomatik girişimde bulunuldu. Rusya, Taliban'ın katılımıyla Afganistan konulu bir toplantıya ev sahipliği yaparken, Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi, Taliban'ın devralmasından bu yana ilk kez Kabil'e gitti.
Rusya, Taliban'ı Afganistan'ın meşru gücü olarak tanıma yönünde hareket ettiğini ve BM'den Afganistan konusunda daha büyük bir rol talep ettiğini söyledi.
Pakistan, Afganistan'a uluslararası insani yardım akışını sağlamak için çaba sarf etti. Afganistan'da bir insani felaket konusunda uyarıda bulundu ve uluslararası toplumu Afganistan'a yapılan insani yardımın Taliban'ın tanınmasına tabi olması gerektiğine ikna etmeye çalıştı.
Öte yandan Afganistan'ın kuzey ve güneyindeki Şii camilerini hedef alan bir dizi şüpheli saldırı Tahran'da alarm zillerini çaldı. Bu arada Afganistan'ın kuzey ve güneyindeki Şii camilerini hedef alan bir dizi şüpheli saldırı Tahran'da alarm zilleri çaldı. Kunduz ve Kandahar'da Cuma namazı sırasında ibadet eden Şiilere yapılan iki saldırı, Tahran ve ötesindeki birçok kişiyi, Afgan Şiilerini Taliban'a karşı kışkırtmak ve henüz istikrara kavuşmamış Afganistan'da Tahran'ı öyle ya da böyle rahatsız edecek mezhepsel çekişmeler yaratmak için bir komplonun yumurtadan çıktığına ikna etti.
Saldırılar İran'ın Afganistan konusundaki endişelerini daha da artırdı ve Kabil'de kapsayıcı bir hükümet kurma konusunda İran'ı daha kararlı hale getirdi.
Tahran'daki Çarşamba toplantısı, tüm bu ülkelere korkularını iletmeleri ve taleplerini sunmaları için bir platform sağladı. Daha da önemlisi, pozisyonlarını koordine etmeleri için bir alan yarattı ve Taliban'ı komşu ülkelerin çıkarlarını ve endişelerini dikkate almaya teşvik etti.
Tahran toplantısının ortak açıklamasında, "Afganistan sorunlarının tek çözümünün tüm etno-politik grupların katılımıyla kapsayıcı ve geniş tabanlı bir siyasi yapı olduğu" belirtildi.
Ayrıca, “uluslararası toplumu acil olarak insani yardım sağlamaya” çağırdı.
Açıklamada ayrıca, "uluslararası topluluğa Afganistan ile olumlu bir ilişki içinde kalmaya ve siyasi katılım, ekonomik entegrasyon ve bölgesel bağlantı gündemini ileriye taşımak için uzun vadeli bir yol haritası geliştirmeye" çağrı yapıldı.
Açıklamada, toplantının tüm katılımcıların çıkarlarına hizmet ettiğinden emin olmak için,"Afganistan topraklarının komşu ülkelere herhangi bir tehdit oluşturmayacağı ve suçlu, terörist ve ayrılıkçı gruplar tarafından kullanılmayacağı, her türlü terörist grupla ilişkilerinin kesileceği, kararlı bir şekilde müdahale edilip ortadan kaldırılacağına dair ilgili sorumlu Afgan taraflarının uluslararası topluma verdiği güvence ve taahhütleri" not edildi.
Tahran toplantısı ayrıca, Afganistan'ın komşu ülkelerinin Afganistan'da barış ve güvenlikle ilgili konuları ele almak için güvenilir bir platform oluşturmayı başardığını gösteren, toplantının bir sonraki turunu 2022'de Çin'de yapmak için bir anlaşma ile sonuçlandı. Bu platform, Taliban'ın bölgesel çabalara katılması ve Afgan halkının iyiliği için bölge ülkeleriyle işbirliğini güçlendirmesi için bir fırsata dönüşebilir.(Tehran Times)