Erdoğan’ın ŞİÖ Zirvesi’nde Çin ve Rusya liderleri ile görüşmesi bekleniyor

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre Erdoğan ile Xi, görüşmede mevcut uluslararası durum ve işbirliği alanları da dahil olmak üzere bir dizi başlığı ele alacak.

Çok kutuplu dünyanın sembol kurumlarından biri haline gelen Şanghai İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) Devlet Başkanları Zirvesi, Kazakistan’ın başkenti Astana’da bugün başlıyor.

Zirvenin ana gündemi, ŞİÖ’nün uluslararası ve bölgesel sorunların çözümündeki rolünü güçlendirmek. Bölgesel güvenlik, altyapı, enerji, çevre, sağlık, turizm, eğitim, dijitalleşme, ulaşım ve lojistik konuları tartışılacak. Zirvede terörle mücadele konuları da önemli bir yer tutacak, Belarus’un tam üyeliği kararlaştırılacak ve örgütün dönem başkanlığı Çin’e devredilecek.

Şanghay İşbirliği Örgütü

ŞİÖ, 1996’da “Şanghay Beşlisi” olarak kuruldu ve 2001’de Şanghay İşbirliği Örgütü adını aldı. Üyeleri arasında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan ve İran var. Belarus, Moğolistan ve Afganistan gözlemci statüsünde, Türkiye ve diğer bazı ülkeler ise diyalog ortağı.

ŞİÖ, üye ülkeler arasında güveni artırmayı, barış, güvenlik ve istikrarı korumayı, terörle mücadeleyi, ekonomik işbirliğini ve kültürel etkileşimi hedefliyor. ŞİÖ Genel Sekreterliği Pekin’de, Bölgesel Terörle Mücadele Kuruluşu ise Taşkent’te bulunuyor.

Putin, ŞİÖ zirvesinde Erdoğan ile görüşecek

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesine katılmak ve aralarında Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İran’ın geçici Cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir’in de bulunduğu bir dizi ikili görüşme yapmak üzere 3 Temmuz gecesi Kazakistan’a vardı.

Putin’in uçağı yerel saatle 5.00’te (Moskova saatiyle 3.00) Nursultan Nazarbayev Uluslararası Havalimanına indi.

İlk gün ikili görüşmeler yapılması planlanıyor. İkinci gün ise Putin, ŞİÖ üyelerinin devlet başkanları zirvesine katılacak.

ŞİÖ’ye şu anda Kazakistan ve 2024’ün ikinci yarısından itibaren de Çin başkanlık ediyor.

TASS‘ın haberine göre Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov, basın mensuplarına yaptığı açıklamada Putin’in 3 Temmuz için altı ikili görüşme planladığını söyledi.

Putin ile Erdoğan, en son 4 Eylül 2023 tarihinde Soçi’de yüz yüze görüşmüşlerdi. Daha sonra altı kez telefon görüşmesi yapan liderler, en son 25 Haziran’da telefonla görüşmüş ve Erdoğan Dağıstan’daki terör saldırısı nedeniyle Putin’e taziyelerini iletmişti.

Rusya Devlet Başkanı’nın Türkiye’ye yapması beklenen ziyaret gerçekleşmedi. Uşakov, Türkiye ziyareti konusunun Astana’da yapılacak yüz yüze görüşmede ele alınabileceğini söyledi.

Uşakov, “Hassas konular da dahil olmak üzere tüm önemli konuların görüşüleceğini düşünüyorum,” dedi.

Vladimir Putin Astana’da Xi Jinping ile de bir araya gelecek. Bu, 2024 yılında devlet başkanlarının ikinci görüşmesi olacak. Vladimir Putin, mart ayında yapılan seçimlerde yeniden devlet başkanı seçilmesinden bu yana ilk uluslararası gezisini mayıs ayında Çin’e gerçekleştirmişti.

Putin, Erdoğan ve Xi’nin yanı sıra Moğolistan Cumhurbaşkanı Ukhnaagiin Khürelsükh, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile de görüşecek.

Tüm ikili görüşmeler 3 Temmuz’da yapılacak. Muhbir ile 4 Temmuz’da bir görüşme daha yapılması planlanıyor.

Uşakov, Astana’da başka ikili temasların da ihtimal dışı olmadığını dile getirdi. Astana’da Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko ile ayrı bir ikili görüşme planlanmıyor.

Ertesi gün, 4 Temmuz’da Putin, 24 belgenin imzalanmasıyla sonuçlanması planlanan ŞİÖ üye ülkelerinin devlet başkanları zirvesine katılacak.

Özellikle Astana Deklarasyonu, ‘adil barış ve uyum için dünya birliği’ girişimi ve diğer belgeler imzalanacak. Ayrıca ŞİÖ faaliyetlerinin ‘mevcut gerçekler’ doğrultusunda modernize edilmesine ilişkin önerilerin de onaylanması planlanıyor.

Uşakov’a göre bu teklifler güvenlik mekanizmasının reformu, diyalog ortakları ve gözlemci ülkelerle daha yakın etkileşim için algoritmalarla ilgili olacak.

Zirvenin ardından ilk kez ŞİÖ+ formatında bir toplantı düzenlenecek ve ŞİÖ üyesi ülkelerin devlet başkanlarına Azerbaycan, Katar, Moğolistan, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Türkmenistan liderleri de katılacak.

ŞİÖ şu anda Çin, Hindistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan olmak üzere dokuz ülkeyi bir araya getiriyor.

ŞİÖ’nün kuruluşuna ilişkin deklarasyon 2001 yılında imzalanmış ve altı ülke örgüte katılmıştı (Hindistan, Pakistan ve İran daha sonra katılmıştı).

Astana’daki mevcut ŞİÖ zirvesinde Belarus örgütün tam üyesi olacak. Buna ek olarak, ŞİÖ’nün ‘diyalog ortakları’ var: Ermenistan, Azerbaycan, Bahreyn, Kamboçya, Mısır, Katar, Kuveyt, Maldivler, Myanmar, Nepal, BAE, Suudi Arabistan, Sri Lanka, Türkiye ve Katar.

İki ülke daha gözlemci statüsünde (mevcut zirveden önce de bu statüde olan Belarus sayılmazsa): Afganistan ve Moğolistan. (Kaynak: CGTN Türk/harici)