AB Kararı HizbullahIı Nasıl Etkiler
AB’nin 28 üyesi, 22 Temmuz’da Hizbullah’ın askeri kanadının terör örgütü listesine alınması konusunda uzlaşmaya vardı.
AB’nin bu kararına giden süreç, 18 Temmuz 2012’de Bulgaristan’ın Burgaz kentinde bir otobüse düzenlenen ve 5 İsrailli turistin ölümüyle sonuçlanan saldırıyla başlamıştı.
Saldırıdan İran ve Hizbullah’ı sorumlu tutan İsrail[1], şubat ayında AB’den Hizbullah’ı terör örgütü listesine almasını istedi.
Hizbullah’ın saldırıyla ilgisinin olmadığını belirtmesi[2] ve Bulgaristan yönetiminin saldırının Hizbullah tarafından gerçekleştirildiğine ilişkin somut bir kanıt bulunamadığını açıklaması[3] ve Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Philippe Lalliot’un “Herhangi bir örgütün terörist listesine alınabilmesi için somut yasal şartların bulunması gerekiyor”[4] demesi, AB’nin konuyu gündeme almasını engelleyemedi.
İngiltere, mayıs ayında Hizbullah’ın AB’nin terör örgütleri listesine alınması için AB nezdinde girişim başlattı.
Hizbullah’ın terör örgütleri listesine alınması konusunda 22 Temmuz’a kadar AB içerisinde uzlaşma sağlanamamıştı; çünkü UNIFIL kapsamında Lübnan’da askeri varlığı olan AB ülkeleri, Hizbullah’ın terör örgütleri listesine alınmasına karşı çıkıyordu.
Nihayet ABD ve İsrail’in baskıları etkili oldu ve karara itiraz eden AB ülkeleri, tutumunu yumuşattı ve AB Hizbullah içerisinde bir “siyasi” bir de “askeri” kanat ayrımı yaparak “Hizbullah’ın askeri kanadının” terör örgütleri listesine alınması konusunda anlaşmaya varmış oldu.
Hizbullah’ın Kusayr’daki Lübnanlıları korumak için Suriye’deki çatışmalara dahil olmasının etkili olduğu bu karar, Lübnan Dışişleri Bakanı Adnan Mansur tarafından “aceleyle alınmış bir karar”[5] olarak nitelendi, Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Süleyman da ABD’den kararı gözden geçirmesini istedi.[6]
Hizbullah’ın askeri kanadı var mı?
Siyasi tutumunda açıklığı, aldığı her kararın arkasında durması ve attığı adımlardaki şeffaflığıyla ünlü olan Hizbullah’ın dünyadaki benzerlerinin aksine siyasi ve askeri kanat diye ayrı örgütlenmelere sahip olmadığı biliniyor.
Bir başka deyişle, Hizbullah’ın örneğin Hamas’ın askeri kanadı olan İzzedin el-Kassam Tugayları, İslami Cihad’ın Kudüs Seriyeleri ya da el-Fetih’in Aksa Şehitleri Tugayları gibi ayrı bir askeri yapılanması bulunmuyor.
Kurulduğu 1980’li yıllardan bu yana kendini her zaman bir direniş örgütü olarak tanımlayan Hizbullah, siyasi boyutunu varlığının gerekçesi olarak tanımladığı direniş yani askeri boyutunu desteklemeye yönelik olduğunu hiç gizlemedi.
Bundan dolayı da Hizbullah siyasi boyutuyla bile 2000’li yılların ortalarına kadar halka doğrudan hizmet alanları olan belediyecilikte ve parlamentoda var olmasına rağmen hükümete girmeyi tercih etmemişti.
2006’dan sonra hükümete girme konusunda ısrarlı davranmaya başlayan Hizbullah, bu tutumunu da doğrudan varlık sebebini yani silahını ilgilendiren kararların hükümette alınmasıyla açıkladı.
Çünkü;
1- 2005’te ABD ve Fransa’nın girişimiyle çıkarılan 1559 sayılı BM kararı, Hizbullah’ın silahsızlandırılmasını öngörüyordu ve bu kararın uygulanmasına yönelik adımlar Lübnan hükümeti tarafından atılacaktı.
2- Uluslar arası Refik Hariri mahkemesi, Hariri cinayetiyle ilgili olarak Hizbullah’ı suçluyordu ve bu mahkemeyle işbirliğinin şekli Lübnan hükümeti tarafından belirleniyordu.
3- 2006 yılında İsrail’e karşı açık bir zafer kazanmasına rağmen Hizbullah, Suriye dışındaki Arap ülkeleri ve onların içerideki uzantıları tarafından maceracılıkla ve ülkeyi savaşa sürüklemekle suçlandı. 1701 sayılı BM kararı kapsamında Hizbullah’ın silahlanmasını engellemeye yönelik tedbirler, Lübnan hükümeti tarafından alınacaktı.
Dolaysıyla daha önce hükümette yer almamayı tercih eden Hizbullah, doğrudan silahını ilgilendiren kararlarda söz sahibi olabilmek için 2005’ten sonra aşamalı olarak etkili bir siyasi aktöre dönüştü.
Kararın etki çapı
AB’nin 22 Temmuz kararının, Hizbullah’ı herhangi bir varlığının bulunmadığı Avrupa’da etkilemesi beklenmiyor. Ancak bu kararın Hizbullah’ı siyasi sonuçları bakımından Lübnan içinde doğrudan; batı Afrika’da ve güney Amerika’da da dolaylı olarak etkilemesi mümkün gözüküyor.
Batı Afrika’da ve güney Amerika’da Hizbullah’la bir şekilde bağlantılı olan birçok Lübnanlı Şii yaşıyor ve bu kararın ardından bunların sıkı güvenlik takibatına maruz bırakılmasının Hizbullah’ı da dolaylı olarak etkilemesi bekleniyor.
Bu kararın Hizbullah’ı Lübnan içerisinde doğrudan etkileyebilecek boyutları ise şunlar: Askeri ve siyasi kanat ayrımı bulunmayan Hizbullah’ın yeni Lübnan hükümetindeki bakanın AB tarafından askeri kanat üyesi olarak nitelendirilmesi, sadece Lübnan AB ilişkilerini değil, Hizbullah’ın Lübnan’daki müttefikleriyle ilişkilerini de etkileyebilecek potansiyeller taşıyor.
Çünkü Hizbullah’ın Lübnan içerisinde müttefik olduğu bazı Hıristiyan gruplar Avrupa ile yakın ilişkilere sahip bulunuyor ve AB’nin bu kararının bu grupların Hizbullah’la ilişkilerini de etkilemesi muhtemel gözüküyor.
Sonuç
AB kararının Hizbullah’a yönelik yukarıda sıralanan muhtemel etkileri söz konusu olsa da yerelde güçlü bir halk desteğine, uluslar arası alanda ise AB ve ABD kararlarından etkilenmeyen müttefiklere sahip olması Hizbullah’ın güçlü yanları olarak öne çıkıyor.
Öte yandan AB’nin Hizbullah’ı ancak askeri ve siyasi kanat diye ayırarak terör örgütleri listesine alabilmesi, kararın etki açısından zayıf kalacağını gösteriyor.
Zira yaptırımlarda sert davranmak isteyen AB ülkeleri “askeri kanat” kapsamını geniş tutarak bu kararı Hizbullah’ı cezalandırma yönünde kullanmaya çalışacak olsa da, bu kararı baskı sonucu kabul eden AB ülkelerinin “siyasi kanadın” kapsamını genişleterek yaptırımları işlevsizleştirmesi de pek ala mümkün gözüküyor.
(YDH)
[1] http://www.ydh.com.tr/HD10431_netanyahu--saldiridan-iran-sorumlu.html
[2] http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/02/130206_hezbullah_rejection.shtml
[3] http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=262671
[4] http://www.ydh.com.tr/HD11320_abden-israile-hizbullahla-ilgili-kotu-haber.html
[5] http://www.ydh.com.tr/HD12082_lubnandan-ab-kararina-tepki.html
[6] http://www.ydh.com.tr/HD12085_misel-suleyman--ab-hizbullahla-ilgili-kararini-gozden-gecirsin.html
