Azeri milliyetçiliği üzerinden İran’ı bölme planları ve Aliyev’in İsrail ilişkileri

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan ile İran arasında yaşanan Zengezur Koridoru geriliminde İran’ı suçladı.

Bakü dönüşü uçakta gazetecilere demeç veren Erdoğan, ‘İran’ın tavrı bizi üzüyor, halkı Müslüman olan iki ülke İran ve Azerbaycan. Buna olumlu yaklaşmış olsalar bugün gerek karayolu gerek demir yoluyla burada Türkiye-Azerbaycan-İran birbiriyle bütünleşmiş olur’ ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları sonrası gözler Zengezur Koridoru geriliminde İran’ın endişelerine çevrildi.

Gazeteci Fehim Taştekin, Azerbaycan-İran geriliminde Aliyev rejiminin İsrail’le kurduğu yakınlığın en önemli nokta olduğunu söyledi.

Taştekin, ‘İran, Azerbaycan’da Mossad’ın üslendiğini ve Tahran içine sızarak birçok suikast ve operasyona imza attığını söylüyor’ ifadelerini kullandı. Son olarak Aliyev rejimi, İsrail’e büyükelçi atamış ve Herzog’un Bakü ziyaretinde İsrail ile savunma sanayi alanında işbirliğinin derinleştirileceği mesajını vermişti.

İran, Karabağ’da Ermenistan’a karşı savaştı

1. Karabağ Savaşı’nda Haydar Aliyev’in talebiyle Azerbaycan Ordusu’na en önemli askeri desteği İran vermişti. Karabağ’da Ermenilere karşı savaşan İranlı Komutan Mansur Hakikatpur, 1992-1994 arasında yaşanan Karabağ Savaşı’nda tam 6500 Azeri askeri eğittiklerini, bütün silahları İran’dan temin ettiklerini kaydetmişti. Azeri Ordusu’ndaki asker sayısının 10 bin olduğunu anımsatan Hakikatpur ‘6500 asker ile ordunun kapasitesini yüzde 60-70 civarında arttırdık’ demişti.

Haydar Aliyev’den savaş nişanesi de bulunan Hakikatpur, İran’ın etkisinin artması üzerine İsrailli yetkililerin Azerbaycan’a sık sık gidip gelmeye başladığını,  bunun o dönemde krize dönüştüğünü dile getirmişti. Kriz o gün bugündür devam ediyor.

Azeri milliyetçiliği

İran, İsrail ile kurduğu yakınlıktan ötürü Aliyev rejimine güvenmiyor. Azerbaycan medyasının, İran’ın Azeri bölgesindeki ayrılıkçı hareketleri kışkırtma girişimleri de dikkat çekiyor. Azerbaycan’da devlete yakın medya organları İran’daki Azeri bölgesi için ‘Güney Azerbaycan topraklarımıza katılacak, Büyük Azerbaycan kurulacak’ manşetleri atıyor. İran’ın en tepedeki ismi Ayetullah Hamaney’in de Azeri olduğunu not düşmek gerekiyor. PKK’nın Türkiye’den toprak kopartıp ‘Büyük Kürdistan’ kurma hayali kimin işine geliyorsa Büyük Azerbaycan da onun işine geliyor.

Zengezur koridoru ve istikrarsızlık

Gazeteci Taştekin, Zengezur Koridoru’nun İran tarafından kendisini çevrelemeye yol açacak bir kumpas olarak değerlendirildiğini ifade ediyor.

İran; içerideki ayrılıkçı unsurların sınır değişimini fırsata çevirmesinden de endişe duyuyor.

Taştekin’e göre İran’ı Zengezur koridorunu jeopolitik felaket olarak değerlendirmeye iten endişeler şöyle özetlenebilir:

•  Ermenistan’la sınır ortadan kalkacak, doğrudan ulaşım hatları kesilecek.

•  Kafkasya ve Rusya’ya ulaşım zorlaşacak. İran Kafkasya denkleminden çıkacak.

•  NATO, dolayısıyla Amerika ve İsrail bu proje sayesinde İran’ı çevrelemiş olacak.

•  Azerbaycan-Nahçıvan bağlantısı İran üzerinden sağlanmayacağı için ekonomik kayıp yaşanacak ve Bakü üzerindeki etki gücü zayıflayacak.

•  İran’ın Asya-Avrupa arasında güzergah olma avantajını yitirecek.

•  Çin’in Yol ve Kuşak Projesi’nde İran’ın stratejik değeri azalacak.

•  Türkmen gazının da bu koridorla Türkiye-Avrupa’ya bağlanması İran gazına talebi azaltacak.

•  İran’ın Karadeniz’e ulaşması engellenecek.

•  Aliyev’in “Azerbaycan’ın ata toprağı” dediği Zengezur’da statüko değişirse Aras Nehri'nin kontrolü Azerbaycan'ın ele geçecek.(Ajanslar)