Lavrov yarın Ankara’da: Gündemde hangi başlıklar var?

Türk diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre Ankara’da olacak görüşmelerin ardından iki ismin kameraların karşısına geçerek bir basın toplantısı düzenlemesi de bekleniyor. Lavrov’un yarın Ankara’ya gelmesi ve Cuma günü de görüşmelerin tamamlanarak basın toplantısının düzenlenmesi öngörülüyor.

Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerle ilgili birçok başlığın masaya yatırılacağı görüşmelerde bir dizi kararın alınması da bekleniyor. İki ülke ilişkilerinde son dönemde gündemde olan gelişmeler birkaç başlık altında toplanıyor.

Akkuyu Nükleer Güç Santrali ve Putin’in Türkiye ziyareti

Türkiye ve Rusya arasındaki en stratejik işbirliklerinden biri olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin inşası sürüyor. Bu kapsamda ise Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Mersin'de inşa edilen Akkuyu Nükleer Santrali'ne ilk yakıtın 27 Nisan'da geleceğini duyurdu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise "Akkuyu'yu şu anda başarılı bir şekilde sürdürüyoruz. 27 Nisan'da belki sayın (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin de gelecek veya birlikte bir online sistemle bağlanacağız ve Akkuyu'nun inşallah ilk adımını atacağız" açıklamasında bulundu.

Son olarak Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin 10 Mart 2021’de üçüncü ünitenin temel atma törenine Erdoğan ve Putin uzaktan bağlantı ile katılmıştı.

Şimdi ise Putin’in Türkiye’ye gelip gelmeyeceği merak ediliyor.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, 30 Mart’ta konuyla ilgili açıklamasında Rusya Devlet Başkanı Putin’in Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin nisan ayı sonundaki açılışı için Türkiye’ye gidip gitmeyeceğine ilişkin “Kesin bir karar henüz alınmadı. Sadece şunu söyleyebilirim; Nisan sonunda gerçekleştirilecek törende Rusya tarafı bir şekilde muhakkak temsil edilecek” dedi.

Çavuşoğlu ile Lavrov’un ziyaretinde bu törenin detaylarının planlanması ve ona göre de Putin’in Türkiye ziyaretine dair kararın netleştirilmesi bekleniyor.

Türkiye ve Suriye’nin yeniden ilişkileri tesis etmesi için Moskova’nın kolaylaştırıcılığında bir süreç yürütülüyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, 14 Aralık 2022’de yaptığı, “Biz şu an itibarıyla Suriye-Türkiye-Rusya üçlü olarak bir adım atalım istiyoruz” açıklamasının ardından 28 Aralık’ta Rusya’nın başkenti Moskova önemli bir görüşmeye ev sahipliği yapmıştı.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan, burada Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Suriye Savunma Bakanı Ali Mahmud Abbas ile Rusya ve Suriye istihbarat başkanlarıyla üçlü toplantıda bir araya gelmişti. Daha sonra İran da tarafların uzlaşısı ile bu sürecin bir parçası olmuştu.

Bu kapsamda önce teknik boyutta bir toplantı yapılması; Türkiye, Rusya, Suriye ve İran arasında dışişleri bakan yardımcıları düzeyindeki bu toplantının 16 Mart’ta Moskova’da gerçekleştirilmesi bekleniyordu. Ancak bu görüşme ertelendi ve nihayetinde Türkiye, İran, Rusya ve Suriye'den tarafların katılımıyla 3-4 Nisan tarihleri arasında Moskova'da düzenlendi. Türk diplomatik kaynaklar tarafından 'istişarelere devam edilmesi konusunda mutabık kaldık' açıklaması yapıldı.

Önümüzdeki günlerde ise dışişleri bakanlarının bir araya gelmesi ve ardından da liderler buluşması yapılması bekleniyor.

Lavrov ve Çavuşoğlu görüşmesinde bu süreç ve tarafların karşılıklı talepleri de önemli bir gündem başlığı olacak. Zira geçtiğimiz haftalarda Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ve heyeti Moskova’yı ziyaret ederek önemli görüşmeler yapmıştı.

Bu kapsamda Türkiye ve Suriye arasında; Türk askerinin Suriye’den çekilmesi, İdlib’deki radikal teröristlerle mücadele, ABD destekli YPG ile mücadele, Türkiye himayesindeki muhalefetin Suriye’deki geleceği ve Suriyeli mültecilerin ülkesine dönüşü gibi birçok başlık müzakere ediliyor.

İki ülke arasındaki ticaret rekora koşuyor

Ukrayna’da başlatılan özel askeri operasyonun ardından Rusya’nın Batı ülkeleri ile ticareti azalırken yaptırımlara katılmayan Türkiye ile ticarette önemli bir artış kaydedildi. Türkiye ve Rusya arasındaki ikili ticaret 2022 yılında 68 milyar 191 milyon dolar seviyesine ulaştı. Bu rakamın 9 milyar 343 milyon dolarını Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı, 58 milyar 848 milyon dolarını ise Türkiye’nin Rusya’dan ithalatı oluşturdu.

Türkiye ve Rusya arasında ikili ticaret 2020’de 17 milyar 883 milyon dolar, 2021’de ise 34 milyar 733 milyon dolar olarak yılı kapatmıştı. 2022 rakamı ise büyük bir artışa işaret ediyor.

Rusya’nın Türkiye’ye ihraç kalemlerinde ise petrol ve ürünleri, doğalgaz, taşkömürü, demir-çelik ürünleri, işlenmemiş alüminyum ve muhtelif tahıl ürünleri başı çekiyor.

Türkiye’nin Rusya’ya başlıca ihraç ürünleri narenciye, taze üzüm ve domates başta olmak üzere yaş meyve sebze ürünleri, makina, kara taşıt ve aksamları ile giyim eşyası ve aksesuarlarından oluşuyor.

Türkiye ve Rusya’nın karşılıklı ticaret hacmini 100 milyar dolara ulaştırma hedefi bulunuyor.

Bu kapsam Lavrov ve Çavuşoğlu arasında, Türkiye ve Rusya’nın enerji ticareti, Türkiye’nin doğalgaz dağıtım merkezi olmasına yönelik gelinen süreç ve diğer ticari konular ele alınacaktır. Zira Türkiye ve Rusya arasındaki ticaretten rahatsız olan ABD ve bazı Batılı ülkeler de Ankara’yı Moskova’ya uygulanan yaptırımları delmekle suçluyor ve yaptırım tehdidinde bulunuyor. Bu yüzden Türkiye ve Rusya arasındaki ticaretin hassas bir şekilde yürütülmesi önem arz ediyor.

Bölgesel güvenlik politikaları ve tahıl koridoru

Türkiye, Rusya ve Ukrayna arasındaki krizde arabulucu rol alarak iki ülkenin müzakerelerinde önemli rol oynamıştı. Bu kapsamda İstanbul’da geçen sene Temmuz ayında; Rusya, Türkiye, Birleşmiş Milletler ve Ukrayna arasında yapılan tahıl anlaşmasının süresi en başta 120 gündü. Daha sonra bu sürenin dolmasıyla Kasım ayında anlaşma bir 120 gün için daha uzatılmıştı.

Söz konusu anlaşma, Ukrayna tahılının ülkeden çıkarılmasının yanında Rus tarım ürünlerinin dünya pazarlarına ulaşmasının önünü kesen kısıtlamaların da kaldırılması şartını içeriyordu. Rus yetkililer, tahıl anlaşmasını şartlarının her ikisi de uygulanması gereken bir paket anlaşma olarak gördüklerini defalarca belirtmişti. Ancak anlaşma kapsamında yer alan Rus tahıl ve gübresinin ihracatında ise Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle çeşitli sıkıntılar yaşanıyor. Şu anda lojistik, sigorta ve ödeme konusunda engeller bulunuyor. Bu konuda Türkiye ve BM’nin en başından beri yoğun çabalarına rağmen halen net bir çözüme ulaşılamadı.

Son olarak 18 Mart’ta anlaşma Rusya’nın onayıyla 60 gün daha uzatıldı ancak Rus tarafına uygulanan engellerin aşılmaması durumunda anlaşmanın geleceği belirsizliğini koruyor.

Öte yandan Ukrayna ile müzakereler sürecinde atılabilecek adımlar Türkiye tarafından gündeme taşınacaktır.

Öte yandan Rusya ve Türkiye arasındaki Suriye sahasındaki gelişmeler, Azerbaycan-Ermenistan ihtilafı, Libya sorunu gibi konularda da ele alınması gereken gelişmeler bulunuyor.

Lavrov-Çavuşoğlu görüşmesinde bu konularında da istişare edilmesi bekleniyor.

Turist sayısının artması bekleniyor

Türk turizm sektöründe Rus turistler başı çekiyor. Batı’nın Ruslara vize vermeyi durdurması ve hava sahasını kapatmasıyla Rusya’dan Türkiye’ye turist sayısında da artış bekleniyor.

Geçen yaz sezonunda hem Rus hem de Türk havayolu şirketleri tarafından haftada toplam 750 ila 850 sefer yapılırken bu yıl uçuşlarda yüzde 40-60 oranında artış olacağını ifade ediliyor. Turizm pazarına ve havacılık otoritelerine yakın iki kaynağın Rus İzvestiya gazetesine aktardığı üzere önümüzdeki yaz sezonunun zirve yapacağı Haziran-Ağustos döneminde havayolu şirketleri Rusya ile Türkiye arasında haftada 1.150 ila 1.200 sefer gerçekleştirecek.

Rusya Turizm Endüstrisi Birliği Başkan Yardımcısı Dmitriy Gorin, 2023 yılında yaklaşık 7 milyon Rus turistin Türkiye'yi ziyaret edebileceğini belirtiyor.

Ancak bu konuda da Türkiye’de Rus turistlerin Mir ödeme sistemini kullanabilmesi gibi bazı başlıklarda sorunların çözülmesi gerekiyor. İki bakanın görüşmesinde bu konuya da değinilmesi ve adımların atılması öngörülüyor.(Sputnik)