BRICS’in genişlemesi, Afrika ve Çin
Kısaca BRICS olarak anılan ve Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan topluluğun, geçtiğimiz hafta Güney Afrika’nın başkenti Johannesburg’da yapılan 15. Zirvesinde Suudi Arabistan, Arjantin, Birleşik Arap Emirlikleri, Etiyopya, İran ve Mısır'ın üyelik başvurularını kabul ederek topluluğa üyelik için davet etmesi, dünyada geniş yankı buldu. Bu davet, hem ittifakın özgüvenini ve genişleme yönündeki kararlılığını hem de gelişmekte olan ülkelerde, ezilen dünyada, mazlum milletlerde gördüğü ilgiyi göstermesi açısından önemliydi şüphesiz. Üyeliğe davet edilen 6 ülkenin dünya siyasetindeki yerine, coğrafi konumuna, ABD’yle ilişkilerine, bölgesel ağırlıklarına bakıldığında da çok özenli ve bilinçli bir tercihin söz konusu olduğu görüldü hemen.
Birincisi, Arjantin, Latin Amerika’nın Brezilya’dan sonraki ikinci büyük ülkesi. Çok sık yaşadığı ekonomik krizlerle de anılan Arjantin’in bu tercihi, ABD’nin uykularını kaçıracak cinsten.
İkincisi, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve İran, Müslüman ülkeler. Bunların ilk üçü Sünni, İran ise Şii. Yine bu listedeki ilk üç ülke, ABD’yle yakın ilişkilere sahipler, İran ise ABD’yle tamamen karşıt konumda. Fakat ilk üç ülkenin son yıllarda Çin ve Rusya’yla ilişkilerinde belirgin bir iyileşme gözleniyor ve bu ABD’yle ilişkilerine de yansıyor.
Üçüncüsü, Etiyopya, Afrika kıtasının önemli bir ülkesi. Nüfusunun kabaca üçte ikisi Hristiyan, üçte biri Müslüman. Kıtada Avrupalı sömürgecilere karşı mücadelesiyle öne çıkan ve 1945’te BM üyesi olan Afrika’daki ilk bağımsız ülke.
Bu genişleme hamlesiyle Latin Amerika’dan bir, Afrika’dan iki, Asya’dan ise üç ülkeyi üye yapmaya karar veren BRICS, muhtemelen önümüzdeki yıllarda yeni üyelerle genişlemeyi sürdürecek. Gelelim, Çin’in Afrika ülkeleriyle olan ilişkilerine.
Geçen 10 yıl boyunca, Çin ve Afrika ülkeleri, aralarındaki ilişkiyi, Kuşak ve Yol Projesi ve Çin-Afrika İşbirliği Forumu gibi platformlar temelinde geliştirdiler. Çin’in Afrika ülkelerine yaptığı ihracat, yılın ilk 7 ayında, 1 Ocak 2023 – 31 Temmuz 2023 döneminde, önceki yılın aynı dönemine oranla, yüzde 20 kadar arttı ve 97,8 milyar dolar oldu. Çin ile Afrika arasındaki ticaret ise 2023 yılının ilk yedi ayında, geçen yılın aynı dönemine oranla, yüzde 7,4 artışla 156,4 milyar dolara ulaştı.
55 üyesi bulunan Afrika Birliği; “Gündem 2063” adlı planıyla, kıta genelinde barış, istikrar, birlik ve refahı amaçlıyor. Afrika’nın kendi gücüne dayanan zengin bir kıta olması için çalışıyor. Bu kapsamda Çin’le ilişkileri de çok önemsiyor. Kısa süre önce, Çin Kalkınma Bankası ile Afrika İthalat-İhracat Bankası, Mısır’ın başkenti Kahire’de Afrikalı KOBİ’ler (küçük orta boy işletmeler) için 400 milyon dolar değerinde özel bir kredi anlaşması imzaladılar. Kredi, Afrikalı KOBİ’lerin büyümesini, gelişmesini desteklemeyi amaçlıyor. Çin’in Afrika’yla ilişkileri kapsamında, Çin Kalkınma Bankası’nın Kuşak ve Yol İnisiyatifi’ne verdiği destek, Çin-Afrika İşbirliği Forumu kapsamındaki projelere sağlanan finansman da dikkat çekici elbette.
Özetle, BRICS gibi yapıların güçlenmesi, dünya dengelerini hızla değiştiriyor. (CRI)
