Taliban’dan İran atağı; Ticari ve transit işbirliği kaçınılmaz
Afganistan’da Taliban hükümeti geçici dışişleri Bakanı Emir Han Müttaki, İran’ın sanayi ve endüstri ürünleri için iyi bir pazar olduğunu belirtti.
İran İslam Cumhuriyeti İslami Şura Meclisi heyetinin Afganistan’da geçici dışişleri bakanı Emir Han Müttaki ile yaptığı görüşmede, ikili ekonomik münasebetlerin geliştirilmesi, güvenlik, uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele ve sınır meseleleri gibi konular ele alındı.
Görüşmede Emir Han Müttaki, Afganistan’ın İran’ın endüstri ürünleri için iyi piyasa olduğuna işaretle, Afganistan ve İran’ın ticaret ve taşımacılık için daha fazla imkan sağlamaları ve bu fırsatı en iyi şekilde değerlendirmeleri gerektiğini kaydetti.
İran İslam Cumhuriyeti her zaman Afganistan başta olmak üzere komşularıyla ticari ve ekonomik münasebetleri geliştirmeyi kendi bölgesel politikaları önceliğine almıştır. Ancak İran üretimi malları, genellikle gayri resmi ve düzensiz kanallardan Afganistan’a taşınıyor. Bu yüzden Afganistan yönetiminin işbirliği ve özeni ile bunun yasal yollardan ve ikili ilişkiler çerçevesinde yapılması gerekiyor.
Afganistan konusunda uzman isimlerden Emin Fercad görüşmeler ile ilgli, “İran İslam Cumhuriyeti, Afganistan’ın ticari, endüstriyel ve inşaat ihtiyaçlarını tam şekilde karşılayabilecek kapasite ve potansiyele sahiptir. İran ile Afganistan çeşitli sınır kapılarına sahip oldukları için iki ülkenin ticari ilişkilerinin kolaylaştırılmasına katkı sağlayabilirler ancak bazen İran ürünlerinin kaçak yollardan Afganistan’a taşındığı görünüyor ki bu durum düzene konulmalı.
Afganistan kara ile çevrili bir ülkedir, sadece hava ve kara yollarından dışarıya açılabilir. Bu ülkenin hava yolları sektörünün ciddi sorunlarla karşı karşıya kaldığı için bu potansiyelinden şimdilik yararlanamıyor. Böylece Afganistan’ın dünya piyasalarıyla yegane ticaret yolu, genellikle İran İslam Cumhuriyeti ve Pakistan’ın kara yollarından geçmekte. Afganistan’ın Pakistan ile bağlantı ve ulaşım yolları da Taliban’ın İslamabat ile yaşadığı anlaşmazlıklardan dolayı, Pakistan’ın elinde bir araç olarak kapatılıyor.
Böylece çeşitli dönemlerde Afganistan için en iyi, en güvenli ve en daimi transit ve bağlantı yolları İran İslam cumhuriyetinin kara yolları üzerinden olmuştur. Son senelerde Çabahar uluslararası limanının aktif hale getirilmesiyle Afganistan bu liman ve Umman denizi üzerinden dünya piyasalarına bağlanmıştır.” İfadelerini kullandı.
Siyaset uzmanlarından Erkem Arifi ise, “Afganistan’ı İran’daki Çabahar limanına bağlayan yol, bu ülkeyi karayla çevrili olmaktan çıkardığı gibi, Afganistan’ın diğer komşularının ulaşım baskılarından kurtarılması için birçok imkan ve kapasite oluşturmuştur.
Taliban, Afganistan ekonomisi ve çiftçilerinin uyuşturucuya olan bağımlılığını ortadan kaldırmaya çalıştığı bir sırada, Afganistan ile dünya piyasaları arasında ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi ve yatırım cezbi oldukça önemli ve zaruri bir konudur. Bu arada İran İslam Cumhuriyeti’nin ulaşım yolları özellikle Çabahar limanı da, Afganistan’ın uluslararası ticareti için hayati bir damar niteliğindedir.
Hiç şüphesiz, İran İslami Şura Meclisi milletvekillerinden oluşan heyetinin, İran ve Afganistan yetkilileri arasındaki görüşmelerin ardından Kabil’e gitmesi, İran İslam Cumhuriyeti’nin çok yönlü ekonomik ve ticari işbirliğini geliştirme yönündeki ciddi çabasını göstermektedir.” Şeklinde yorumladı.(Ajanslar)
