Ermeni Yetkili: Çabahar Limanı Projesine katılmak için istekliyiz

Ermenistan parlamentosundaki İran-Ermenistan dostluk grubunun başkanı Narek Babayan, parlamentoya girdiğinden beri İran-Ermenistan dostluk grubunun üyesiydi ve bu sene bu grubun başına geçti.

Babayan iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin hacminin siyasi ilişkilerle aynı seviyede değil mevcut durumun en az üç katı olması gerektiğine inandığını belirtti.

Ermenistan ile Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ilişkilerin normalleşmesine ilişkin görüşmelere dair Babayan, sürecin ilerlediğini ancak hâlâ görüşülmesi gereken konuların bulunduğunu ve iki ülke arasında bir barış anlaşması imzalanmasının daha iyi olacağını düşündüğünü söyledi.

Bu Parlamento üyesi, Türkiye'nin ilişkilerin normalleşmesine yönelik ön koşullarından memnun olmadığını dile getirerek; Azerbaycan'la müzakerelerin üçüncü bir tarafın varlığı olmaksızın ikili olarak sürdürülmesi gerektiğine inandığını vurguladı.

Bu yetkili ayrıca ülkesinin Hindistan ve Çin ile doğrudan ticaret için İran’ın Çabahar limanına katılma arzusunu da ifade etti.

Bu röportajın devamı şu şekilde

İran-Ermenistan Dostluk Grubu Başkanı Narek Babayan, Tesnim muhabirine yaptığı açıklamada, 2021 yılından bu yana milletvekili olduğunu ve o tarihten bu yana İran-Ermenistan Dostluk Grubu'nda yer aldığını belirterek, ‘Resmi olarak İran-Ermenistan Dostluk Grubu'nda yer aldım. İran'a iki kez geldim ve bizzat seyahat ettim. Bu aydan itibaren grup başkanlığına seçildim. Farsçanın önemi ve İran'la olan bağımın daha fazla olması nedeniyle Farsça konuşan bir sekreter seçtim’ dedi.

Barış yollarının kesişme planında İran, Gürcistan, Türkiye ve Azerbaycan önemli rol oynuyor

Babayan İran'la ilişkileri geliştirme planlarını şöyle anlattı: İran ile Ermenistan arasındaki ilişkiler her zaman iyi olmuştur, ancak gelişmeye de yer vardır ve bu ilişkileri ikili olarak daha da geliştirmek isterim.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın Barış Kavşağı projesi ve İran'ın bu projedeki rolü ve konumu hakkında şunları söyledi: Biz bölgede özellikle Azerbaycan'la barış istiyoruz, Türkiye ile de sınırlarımızın açık olmasını ve ticaret yapılmasını istiyoruz. Ermenistan'ın bu plandaki konumu kavşakların merkezinde. Bölgede savaş ve huzursuzluk yerine barışın, ticari ve ekonomik alışverişlerin olmasını istiyoruz. Bu planda İran, Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye var ve bu ülkelerle alış-veriş yapılıyor.

Ermenistan'da 'koridor' kelimesi hassasiyet doğuruyor

İran-Ermenistan dostluk grubu başkanı şöyle devam etti: Ermenistan'da koridor kelimesinin farklı yorumlandığına dair bir görüş var. Diğer ülkelerde koridor yaygın bir kelime ama Türkiye, Azerbaycan ve Rusya'daki bazı meslektaşlarımız bu kelimeyi farklı bir anlam kazanacak şekilde kullanıyorlar. Ermenistan, koridor kelimesinin bu şekilde algılanması sebebiyle, Ermenistan'ın egemenliği dışında bir yol oluşturulması gerektiği izlenimi yarattığı için buna karşı olduğunu her siyasi düzeyde dile getirmiştir.

Sınırlardaki tutumundan dolayı İran'ı takdir ediyoruz

Babyan şöyle devam etti: Ermenistan'da ne hükümet ne de diğer partiler bu konuyu (Azerbaycan'a koridor verilmesi) onaylamıyor. İran ve Ermenistan sınırlarında herhangi bir değişikliği kabul etmediklerini her düzeyde her zaman beyan ettiği için İran'a da teşekkür etmek istiyorum.

Babayan, Ermenistan'ın bu projedeki teklifini tüm sınırların açılması olarak nitelendirirken, İran hakkında da şunları söyledi: Bu proje Kuzey-Güney koridorunun bir parçası olacak.

İran'la 3 milyar dolarlık ticaret hedefliyoruz

İran-Ermenistan dostluk grubu başkanı, iki ülkenin ekonomik potansiyelinin mevcut ticaretten çok daha büyük olduğunu belirtti: ‘Geçen yıl ve bu yıl 700 milyon dolarlık ticaretimiz vardı. Bu yıl 1 milyar dolara ulaşmamız gerekiyordu. 1 milyar dolara ulaştıktan sonraki hedefimiz 3 milyar dolara ulaşmak. Elbette iki ülke hükümetlerinin de atması gereken adımlar var’ dedi.

İran’ın yol geçiş ücretlerini azaltması ilişkilerin gelişmesine büyük katkı sağlayacak

Babayan şöyle devam etti: Bu adımlardan biri İran'daki karayolu geçiş ücretlerinin azaltılmasıdır. Ermenistan'ın güneyinden Kuzeyine giden yol tamamlandığında iki ülke arasındaki ticaret hacminin artmasına büyük katkı sağlayacak. İçinde tünel ve köprülerin bulunduğu bu yolun inşaatının çok önemli bir kısmı İranlı şirketler tarafından üstlenildi.

Çabahar limanına katılmak konusunda istekliyiz

Ermenistan'ın Çabahar limanına katılmakla ilgilendiğine değinen Babayan, şunları söyledi: İran tarafının da önerisiyle tabii ki orada kendi altyapımızın olması ve oradan mal alışverişi yapabilmemiz bizi ilgilendiriyor. İki ülke arasındaki doğrudan alışverişin yanı sıra bu alışverişin Çin'den Hindistan'a, Gürcistan'dan Karadeniz'e kadar devam etmesi çok önemli. İran da Avrasya ülkeleriyle ticaret yapmakla ilgileniyor ve bunu Ermenistan üzerinden gerçekleştirebilir.

İran-Ermenistan dostluk grubu başkanı, Erivan'ın Tahran'dan beklentilerine ilişkin şunları söyledi: Bölgede barışın sağlanmasında İran'ın özel bir rolü var. İran'ın bölgesel gelişmeler konusunda dengeli görüşlere sahip olduğuna ve bölgede barışın tesisine destek verdiğine her zaman şahit olduk. Tahran da bölgede barışın sağlanmasını istedi ve taraflardan (Azerbaycan ve Ermenistan) sorun ve problemlerin çözülmesini istedi.

Barış anlaşması için Azerbaycan'la kalan sorunların yakın zamanda çözülmesini umuyoruz

Babayan şöyle devam etti: Azerbaycan'la barış yapmak için doğrudan müzakere yapıyoruz ve iki taraf arasındaki çözülmemiş küçük sorunun kısa sürede çözüleceği konusunda umutlu ve iyimseriz. Aslında hâlâ bu anlaşmayı imzalama ihtimalimiz var çünkü her zaman tartışılması, çözülmesi gereken konular var. Bütün meseleleri halledelim deyip sonra anlaşma imzalanırsa bu uzun zaman alır. Üzerinde anlaştığımız konular çok önemli ve bu nedenle artık anlaşmayı imzalayabiliyoruz.

Taraflar arasındaki sorunlardan sadece 2 ila 3 meselenin kaldığını belirten Babayan: Geçtiğimiz günlerde Rusya'daki BRICS zirvesi sırasında Paşinyan ve Aliyev arasında kalan sorunların hızlı bir şekilde çözülmesi konusunda anlaştıkları bir toplantı yaptık’ dedi.

Resmi müzakerelerde Ermenistan anayasasının değiştirilmesine ilişkin hiçbir söz söylenmedi

İran-Ermenistan Dostluk Grubu Başkanı, o toplantıda anayasa değişikliği konusunda herhangi bir görüşmenin yapılmadığını belirtti: Anayasa ile ilgili yapılan açıklamalar sadece sözlü olup, anlaşma metninde yer alamaz.

Babayan, Ermenistan'ın ‘Ermeni Soykırımı’ konusunda geri adım atıp atmadığı sorusuna şöyle yanıt verdi: Ermenistan ile Türkiye arasındaki müzakerelerde bu konunun gündeme gelmeyeceği söylendi. Kimse soykırımı inkar edemez ama müzakerelerle ilgili başka hedeflerimiz var ve ilişkilerin normalleşmesini istiyoruz. Ermenistan ve Türkiye arasındaki ilişkilerin çıkmaza girmemesini umuyoruz. Uzun zaman önce Türkiye ile sınırların üçüncü ülkelere ve siyasi kişilere açılması konusunda anlaşma yapmıştık, bu henüz sağlanamadı ama teknik olarak her şey hazır.

Türkiye'nin Ermenistan'la ilişkileri normalleştirmesinin önkoşulu mantıksız

Babayan şunları ekledi: Türkiye'den bu konuda Azerbaycan'la anlaşmaya varıldığını defalarca duyduk. Bizim amacımız bu konuda herhangi bir ön koşulun bulunmaması gerektiğidir.

İran-Ermenistan dostluk grubu başkanı şunları hatırlattı: Türkiye tarafının Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki müzakere sürecini tam olarak bildiğinden eminiz ve Azerbaycan'ın Türkiye'den böyle bir desteğe ihtiyacı olmadığını düşünüyoruz.

Babayan, ‘Türkiye, ülkenin Azerbaycan'la anlaşmasını Ermenistan'la ilişkilerin normalleşmesinin ön şartı olarak mı değerlendirdi?’ sorusuna cevaben şunları söyledi: Bizim açımızdan böyle bir önkoşul mantıklı değil ama ilerlemenin her iki taraf açısından da iyi olmasını umuyoruz.

Azerbaycan, vatandaşlarının sınırda Ermeni vatandaşlarla hiçbir etkileşime girmemesini talep ediyor

Babayan, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış görüşmelerinde koridor konusunun geleceğe ertelenip ertelenmediği ve bu müzakerelerin son durumunun ne olduğu yönündeki soruya yanıt olarak şöyle konuştu: Biz her zaman bu yolun Ermenistan'ın kontrolünde kullanılabileceğini önerdik. Azerbaycan tarafı, iki tarafın vatandaşlarının sınır bölgelerinde etkileşime girmemesi yönünde defalarca öneride bulundu. Bu, Azerbaycan vatandaşlarının gümrükte Ermeni vatandaşlarla karşılaşmadan sınırı geçmesi gerektiği anlamına geliyor.

İran-Ermenistan Dostluk Grubu Başkanı şöyle devam etti: Biz buna cevaben uluslararası bir konsorsiyumun bu işi yapabileceğini veya bu yolun başlangıçta sadece ulaşım amaçlı kullanılmasını önerdik. Yakın zamanda bu konuyla ilgili bir anlaşmaya varmayı umuyoruz. Ermenistan'da şöyle bir atasözü vardır: İnsan aklında tasavvur edilen her şey eyleme dökülebilir.

Ermenistan toprak egemenliği konusunu görüşmelerin konusu yapmıyor

Babayan, Azerbaycan'ın koridor politikasını ayarlayıp ayarlamadığı sorusuna şöyle yanıt verdi: Umarım tüm ülkeler bu pozisyonların Ermenistan için hiçbir şekilde kabul edilemez olduğunu kabul etmiştir. Konu Ermenistan'ın egemenliği ile ilgili olup, Ermenistan'ın bu koridoru üçüncü bir ülke ya da askeri grupların kontrol etmesi kabul edilemez.

Azerbaycan'la sorunları üçüncü bir tarafın müdahalesi olmadan çözmek gerektiğine inanıyoruz

Rusya'nın bu koridorda Rus güvenlik güçlerinin bulunması önerisi ve Ermenistan'ın yolun kontrolü için uluslararası bir konsorsiyumun bulunması yönündeki önerisine ilişkin şunları söyledi: Ermenistan ve Azerbaycan bu konuyu üçüncü bir ülkeye ihtiyaç duymadan kendileri çözmelidir.

Galibaf yakında Ermenistan'a gidecek

İran-Ermenistan dostluk grubu başkanı son olarak şunları söyledi: Artık İran-Ermenistan dostluk grubunun başkanı iki ülkede seçilmiştir. İran'da Ermeni Hıristiyanların temsilcisi olarak Ara Şaverdyan seçildi ve onların, İran ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin gelişmesinde hükümetlerin yanı sıra özel bir rol oynayacaklarına dair çok umudumuz var. Umarım Erivan'a davet edilen İran-Ermenistan dostluk grubu bir an önce gelir. Ancak dostluk grubundan önce Sayın Galibaf’ın Ermenistan Parlamento Başkanı'nın daveti üzerine yakın zamanda Ermenistan'da görmeyi umuyoruz.

Babayan şöyle devam etti: Taraflar arasında her düzeyde ve alanda yüksek işbirliğinin oluşacağını umuyoruz çünkü potansiyel çok fazla. İki ülke vatandaşlarının birçok gezi yapmasıyla ilgileniyoruz çünkü iki ülke arasındaki ilişkileri derinleştirebilecek şey karşılıklı tanışmadır. İki ülkenin çıkarları tamamen örtüşüyor. İki ülke hükümetlerinde ilişkileri geliştirme konusunda ciddi bir anlayış ve irade var. İki ülke vatandaşlarının da birbirlerine saygısı çok ama birbirini tanımak için yapılması gereken çok iş var.(Tesnim)