Daha geniş BRICS, daha etkili Küresel Güney
Bugün başlayan ve üç gün sürecek 15. BRICS Zirvesi, tarihi önemde. Beş ülkenin ekonomik kulübü olan BRICS, bu zirveyle birlikte genişleme yönünde yeni hamleler yapmış olacak. Sadece genişleme de değil, BRICS bu zirvesinde para politikalarında da yeni adımlar atacak.
Dünya ekonomisinin yüzde 31’ini ve dünya ticaretinin yüzde 16’sını yapan bu beş ülke, özellikle son iki yıldır Küresel Güney (ya da Küresel Doğu) diye adlandırılan Asya, Afrika ve Güney Amerika ülkelerinin çekim merkezi haline geldi. Son bir yıl içinde resmi olarak 23, gayri resmi olarak 40 ülke BRICS’e katılmak istedi.
Peki neden?
KÜRESEL GÜNEY İÇİN ÇEKİM MERKEZİ: BRICS
Özellikle ABD’nin açtığı ticaret savaşı, uyguladığı kapsamlı yaptırımlar, hatta zaman zaman altına, petrole, rezerv paralara el koyması gibi durumlar, gelişmekte olan Küresel Güney dünyasını, daha güvenli liman arayışına itti.
Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika’nın oluşturduğu BRICS, hem güçlü bankası, hem hızla büyüyen ekonomileri ama hem de gelişmekte olan ülkelerle kurdukları yeni tip ilişkileri nedeniyle, çekim merkezi haline geldi.
Diğer yandan Ukrayna savaşıyla birlikte ABD’nin ülkeleri Rusya’ya karşı yaptırım uygulamaya zorlaması ve Çin’e karşı yaptırımlara teşvik etmesi, bu ülkeleri kendi ulusal çıkarlarını uygulama zorunluluğuyla karşı karşıya getirdi.
Özetle çok kutuplu/merkezli dünyanın inşa olduğu şartlarda, tek kutuplu dünya baskısından kurtulan ülkeler, çıkarlarını savunabilecekleri bu organizasyona eğilim gösterdiler.
ÇOK MERKEZLİ DÜNYA İNŞASINA KATKI
BRICS üyeleri bundan önceki zirvede genişleme kararı almıştı. Devamındaki alt toplantılarda da genişlemenin prosedürlerine yoğunlaşmışlardı.
Bu zirvede sonuçlar masaya yatırılacak ve genişleme prosedürü netleştirilecek. Böylece başvuranlardan hangilerine, hangi ölçü nedeniyle öncelik tanınacağından tutun da önümüzdeki dönemde BRICS’in kaç üyeli bir yapıya dönüşeceğine kadar bir dizi konu ele alınacak, tartışılacak.
Kısacası önümüzdeki süreçte artık BRICS’in daha geniş bir örgüt olacağını söyleyebiliriz. Peki bu ne anlama gelecek, BRICS açısından küresel ölçekte neleri değiştirecek?
Elbette daha geniş BRICS demek, dünya ekonomik büyüklüğündeki ve ticaretindeki payı artan ve haliyle daha etkili olan BRICS demektir. Etkili oldukça da çok kutuplu dünyanın inşasının hızlandırılmasına katkı yapacak çok önemli bir faktör olacaktır.
Nitekim Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da buna dikkat çekiyor ve “BRICS’in yeni, daha adil, çok merkezli dünya düzeninin sac ayaklarından biri olma talebine karşılık vermeye hazır” olduğunu belirtiyor. Ama önemle belirtiyor: “Mevcut çok uluslu mekanizmaların yerine geçme, dahası yeni bir kolektif hegemonyaya dönüşme amacımız bulunmuyor.”
ULUSAL PARA BİRİMLERİNİN ROLÜ ARTACAK
15. BRICS Zirvesi’nin ana gündem maddesi genişleme, bunu ikincil olarak para politikaları izliyor.
Ama bu zirveden bir “ortak para birimi” çıkması elbette söz konusu değil. Zira o aşamaya gelene kadar BRICS’in para politikaları konularında atmak istediği adımlar var. İşte o adımlar zirvede ele alınacak. Neler mi?
1) BRICS Yeni Kalkınma Bankası döviz rezervlerinin geliştirilmesi.
2) Ortak ödeme mekanizması/sistemi inşası.
3) Ulusal para birimlerinin rolünün artırılması.
Bir süredir ikili ticarette önemli bir eğilim olarak ortaya çıkan ulusal para birimlerinin kullanılması, zirvede ele alınarak, geliştirilmesinin ve ödeme mekanizmasıyla kolaylaştırılmasının önü açılacak.
Ulusal paraların kullanımının artışı da haliyle doların payının azalmasını getirecek.
Bu oran belli bir noktaya geldikten sonra ancak “BRICS parası” konusu ete kemiğe bürünebilecek. Yani şimdi değilse de önümüzdeki süreçte bu da olacak.
G7’YE KARŞI BRICS, BM’DE ETKİLİ KÜRESEL GÜNEY
Sonuç olarak genişleme ve para politikaları gündemli 15. BRICS Zirvesi, çok merkezli dünyanın inşasında önemli bir viraj olacak. Çünkü kararlarıyla gelişmekte olan ülkelerin önünü tıkayan G7’nin karşısında, artık ondan çok daha güçlü ve etkili bir yapı olacak.
BRICS ile Küresel Güney, BM başta uluslararası organizasyonlarda da artık daha etkili olacak.
Özetle Küresel Güney, Küresel Kuzey’e karşı çıkarlarını artık daha rahat koruyabilecek. (CRI)
