Anti-petrodalar düzeni
ABD’nin 1970’lerin başında Suudi Arabistan’la yaptığı “petrolü dolarla satma karşılığında güvenlik garantisi verme” anlaşması, kısaca “petrodolar düzeni” denilen ABD düzenini ortaya çıkarmıştı.
Petrodolar düzeni, ABD egemenliğinin üzerinde yükseldiği belli başlı sütunlardan birisiydi.
BRICS’in altı üyeyle genişlemesi, ABD’nin petrodolar düzeninin adım adım sonunu getirecek gelişmelerin başlangıcı niteliğindedir.
Neden mi, inceleyelim:
BÜYÜK PETROL ÜRETİCİLERİ BRICS’TE
BRICS’in 1 Ocak 2024’ten itibaren üyeleri olacak altı ülkeden dördü, İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır, petrol ve doğalgaz üretimi bakımından önemli ülkelerdir.
Dünyanın en çok petrol üreten ilk 10 ülkesinden 6’sı, artık BRICS üyesidir: Rusya, Suudi Arabistan, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Brezilya ve İran…
Ve Suudi Arabistan, dünyanın en çok petrol ihraç eden ülkesi durumundadır. Öte yandan üretimiyle ilk 10’da olan Çin, tüketimde de birinci sıradadır.
Çin ve diğer BRICS üyesi Hindistan, en büyük iki tüketicidir.
Bu durumda BRICS’i artık dünyanın en büyük petrol üreticileriyle en büyük petrol tüketicileri buluşturan örgüt diye niteleyebiliriz.
Öte yandan büyük petrol üreticilerinden Venezüella ve Cezayir’in de BRICS üyeliğini beklemekte olduğunu not edelim.
Adı geçen ülkelerin aynı zamanda OPEC+ üyeliklerini de göz önünde bulundurursak, BRICS ile OPEC+ arasında güçlü bağlar kurulduğunu söyleyebiliriz.
Bu tablo enerji-politik güç mücadelesinde çok önemli bir durum değişikliği yaratacaktır. Kaldı ki yaratmaya da başlamıştır.
Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan ile dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin arasında petrolün yuan ile satılmasından tutun da ortak şirketlerle petrol aranmasından, üretilmesine kadar pek çok alanda mutabakatlara varılmıştır.
Peki bu ne demek?
DOLAR YERİNE ULUSAL PARALARLA PETROL TİCARETİ
BRICS’in genişleme kararı dışında, bunu bütünleyen çok önemli bir kararı daha var: Ulusal paraların rolünün artırılması…
BRICS üyeleri, gerek kendi aralarında, gerekse başka ülkelerle ticaretlerinde ulusal paraların kullanılmasını artırma kararı almış durumda. Bunu kolaylaştırmak için bir “ortak ödeme sistemi kurulması” ve ortak ödeme sistemine dayanak olması için de BRICS Yeni Kalkınma Bankası’nın rezervlerini güçlendirme amacındalar.
Petrol üreticilerinin ve tüketicilerinin örgütü olarak BRICS’in ticareti dolar yerine ulusal paralarla yapması, ABD’ye 50 yıldır kazandıran “petrolün dolarla satılması” düzeninin yıkımının başlangıcı demektir.
Petrol alışverişinde “tek” olma özelliği kalkan doların başka alanlarda da tekliği peşi sıra kalkacaktır. Böylece adım adım doların saltanatı yıkılacaktır. Elbette bugünden yarına olmayacaktır ama dünden baktığımızda da uzak yarınların yakın yarınlara dönüştüğünü görebiliriz…
GENİŞ BRICS, DAHA ETKİN BRICS
Özetle BRICS genişleyerek, hem küresel nüfuzunu artırıyor, hem çok kutupluluğu ivmelendiriyor, hem petrodolar düzenini zayıflatıyor hem de gelişmekte olan Küresel Güney ülkelerinin önüne büyük fırsat kapısı açıyor…
BRICS’e başvuran 40’tan fazla, BRICS Yeni Kalkınma Bankası’na katılmak isteyen 50’den fazla ülke, yeni bir dünyanın kurulmakta olduğunu artık daha net ortaya koymaktadır.(CRI)
