CIA ve MI6 IŞİD'i nasıl yarattı?

IŞİD gibi grupların arkasındaki uluslararası foncu ve çıkar odaklarından oluşan karmaşık ağı, bu tarz grupların kökenlerini ve ABD gibi büyük güçlerin yükseliş ve düşüşlerindeki rollerini yeniden inceleme ihtiyacı hisseden Kit Klarenberg'in el-Meyadin'de ''How CIA and MI6 created ISIS'' başlığıyla yayınlanan yazısını Keda Bakış YDH için çevirdi. 

Moskova'daki Crocus Belediye Binası'nda 22 Mart'ta meydana gelen ve en az 137 masum insanın hayatını kaybettiği, 60 kişinin de ağır yaralandığı korkunç silahlı saldırının üzerinden 24 saat geçmeden ABD'li yetkililer bu trajediyi hızla IŞİD'in Güney-Orta Asya kolu olan IŞİD-K'ya atfetti.

Bu atfın hızlı bir şekilde yapılması, Washington'un hem Batı kamuoyunun hem de Rus hükümetinin dikkatini, ister Ukrayna, ister İngiltere, isterse de Kiev'in ana sponsoru olsun, gerçek faillerden başka yöne çekmeyi amaçladığını düşündürerek pek çok kişi arasında şüphe uyandırdı.

Dört tetikçinin işe alınması, yönlendirilmesi, silah sağlanması ve finanse edilmesine ilişkin tüm bilgiler ve sorumluların kimlikleri açıklanmamıştır. Sorgulama sırasında uygulanan acımasız yöntemler, bu bilgiler de dahil olmak üzere önemli ayrıntıları onlardan almayı amaçlamaktadır.

Yalnızca dini aşırılıktan beslendiği yönündeki yaygın yanlış kanıya rağmen, IŞİD, aslında ortak hedefleri olan çeşitli uluslararası sponsorlar için çalışan paralı askerlerdir.

Faillerin yoğun sorgulama teknikleri nedeniyle yanlış itiraflarda bulunmaları mümkündür. Bununla birlikte, kendilerinin de menfur eylemlerinin arkasındaki gerçek sponsorlardan veya saiklerden habersiz olmaları kuvvetle muhtemeldir.

Yalnızca dini aşırılıktan beslendiği yönündeki yaygın yanlış kanıya rağmen, IŞİD aslında ortak hedefleri olan çeşitli uluslararası sponsorlar için çalışan paralı askerlerdir.

Grubun savaşçıları finansman, silah ve talimatları karmaşık ve gizli kanallar aracılığıyla almaktadır. IŞİD, adına saldırılar gerçekleştiren bireyleri perde arkasındaki beyinler ve destekçilerden ayıran genellikle birden fazla aracı vardır.

IŞİD-K'nin halihazırda Çin, İran ve Rusya'ya -esasen ABD İmparatorluğu'nun başlıca düşmanlarına- karşı hizalandığı düşünüldüğünde, IŞİD'in kökenlerini yeniden incelemek gerekli hale gelmektedir.

On yıldan biraz daha uzun bir süre önce birdenbire ortaya çıkan örgüt, ana akım medyada hızla öne çıktı ve ortadan kaybolmadan önce birkaç yıl boyunca Batı kamuoyunun dikkatini çekti. Bir noktada grup Irak ve Suriye'de geniş toprakları kontrol ediyor, kendisini "İslam Devleti" olarak ilan ediyor ve hatta kendi para birimini, pasaportlarını ve araç plakalarını oluşturuyordu.

Bu şeytani yapı 2017 yılında ABD ve Rusya tarafından gerçekleştirilen ayrı askeri müdahalelerle silindi. CIA ve MI6, IŞİD'in tamamen ortadan kaldırılmasına ilişkin sorgulamalardan kaçınıldığı için kesinlikle bir rahatlama duygusu hissetmiştir.

Terör örgütünün ve halifeliğinin ortaya çıkışının ani olmadığı, aksine Londra ve Washington tarafından düzenlenen ve istihbarat servisleri tarafından yürütülen stratejik bir planlamanın sonucu olduğu anlaşılacaktır.

'Sürekli Düşmanca'

RAND, merkezi Washington DC'de bulunan oldukça etkili bir "düşünce kuruluşudur".

Pentagon ve diğer ABD hükümet kuruluşları tarafından yılda yaklaşık 100 milyon dolar finanse edilen bu kuruluş, ulusal güvenlik, dış ilişkiler, askeri strateji ve denizaşırı ülkelerdeki gizli ve açık eylemler hakkında düzenli olarak tavsiyeler yayınlamaktadır.

Bu açıklamalar çoğu zaman daha sonra politika olarak benimsenmektedir. 

Örneğin, "Çin ile savaş" olasılığı üzerine Temmuz 2016 tarihli bir RAND makalesi, Pekin ile "sıcak" bir çatışmadan önce Doğu Avrupa'yı ABD askerleriyle doldurma ihtiyacını öngörüyordu, çünkü Rusya böyle bir anlaşmazlıkta şüphesiz komşusu ve müttefikinin yanında yer alacaktı.

Bu nedenle Moskova'nın güçlerini sınırlarında bağlamak gerekiyordu. Altı ay sonra, görünüşte "Rus saldırganlığına" karşı koymak için çok sayıda NATO askeri bölgeye geldi.

Nisan 2019'da RAND, Rusya'yı aşırı genişlemeye kışkırtmak ve rejimini istikrarsızlaştırmak için çeşitli stratejileri özetleyen Rusya'yı Genişletmek başlıklı bir yayın yayınladı.

Bu stratejiler Ukrayna'ya ölümcül yardım sağlamak, Suriyeli isyancılara ABD yardımını arttırmak, Belarus'ta rejim değişikliğini savunmak, Kafkasya'daki gerilimlerden faydalanmak, Orta Asya ve Moldova'daki Rus etkisine karşı koymak gibi eylemleri kapsıyordu. Daha sonra, önerilen bu tedbirlerin önemli bir kısmı hayata geçirildi.

Bu özel durumda, RAND'ın Kasım 2008'de yayınladığı Unfolding The Long War (Uzun Savaşı Açığa Çıkarmak) tedirgin edici bilgiler sunmaktadır.

Rapor, aynı ay içinde Bağdat ve Washington arasında imzalanan çekilme anlaşmasında belirtildiği üzere, koalisyon güçlerinin Irak'tan resmen ayrılmasından sonra ABD'nin Terörle Küresel Savaşı'nı sürdürmeye yönelik potansiyel stratejileri incelemektedir.

Bu önemli gelişme, işgalin resmen sona ermesinden sonra bile büyük önem taşıyan Fars Körfezi'ndeki petrol ve gaz kaynakları üzerindeki İngiliz hakimiyetine doğrudan bir meydan okuma teşkil etmiştir.

Amerikalı liderler İslam dünyasında güçlenen Şii hareketlere karşı muhafazakar Sünni hükümetlerle ittifak yaparak süregelen Şii-Sünni çatışmasından faydalanmayı tercih edebilirler.

RAND, uzun savaşın sürdürülmesi ile diğer stratejik hedefler arasındaki önceliklerin dengelenmesinin önemini vurguladı.

Düşünce kuruluşu, çekilme bir güç boşluğuna yol açtıktan sonra bile ABD'nin Irak'taki hakimiyetini korumak için "böl ve yönet" yaklaşımını önerdi.

Bu strateji, Irak'taki Selefi-cihatçı gruplar arasındaki bölünmelerden yararlanarak onları içeride zayıflatmayı ve İran'ın etkisine karşı koymak için Sünni hükümetleri desteklemeyi içeriyordu.

Bu yaklaşım büyük ölçüde gizli operasyonlara, bilgi yaymaya, geleneksel olmayan savaşa ve yerel güvenlik güçlerine yardıma dayanmaktadır.

ABD, bölgesel ortaklarıyla birlikte, ulusötesi cihatçıları yerel toplumun gözünde itibarsızlaştırmayı amaçlayan vekalet kampanyaları başlatmak için milliyetçi cihatçıları kullanabilir.

Bu, ABD bölgeye yeniden tam olarak odaklanana kadar ek zaman kazanmanın uygun maliyetli bir yolu olacaktır. Buna ek olarak, Amerikalı liderler İslam dünyasında güçlenen Şii hareketlere karşı muhafazakar Sünni hükümetlerle ittifak yaparak süregelen Şii-Sünni çatışmasından faydalanmayı tercih edebilirler.

RAND, "Bu öncelik, uzun savaşı sürdürme önceliği ile güçlü bir etkileşim içinde olacaktır" açıklamasında bulundu. Düşünce kuruluşu, çekilmenin yarattığı güç boşluğuna rağmen Irak'ta ABD hegemonyasını sürdürmek için bir "böl ve yönet" stratejisi önerdi.

Bu stratejinin himayesi altında Washington, "[Irak'taki] çeşitli Selefi-cihatçı gruplar arasındaki fay hatlarını kullanarak onları birbirlerine düşürüp enerjilerini iç çatışmalara harcarken", "sürekli düşmanca davranan İran'a karşı otoriter Sünni hükümetleri destekleyecek" dedi. 

'Büyük Tehlike'

CIA ve MI6 Batı Asya'daki "milliyetçi cihatçıları" desteklemeye başladı. Ertesi yıl Beşar Esad, Katar'ın Doha'nın önemli gaz kaynaklarını Suudi Arabistan, Ürdün, Suriye ve Türkiye üzerinden 1.500 kilometre boyunca uzanan 10 milyar dolarlık bir boru hattıyla Avrupa'ya taşıma planını geri çevirdi.

WikiLeaks'ten sızan diplomatik yazışmalara göre ABD, İsrail ve Suudi istihbarat örgütleri yerel ayaklanmaları destekleyerek ve muhalif grupları finanse ederek Esad'ı devirmek için hızla planlar yaptı.

Bu çaba, Muammer Kaddafi'nin televizyonda yayınlanan cinayetinin ardından MI6'nın Libya'dan Suriye'ye silah ve aşırılık yanlısı savaşçıları yönlendirmesiyle Ekim 2011'de hız kazandı. CIA bu operasyonu denetledi ve İngilizleri, entrikalarını Kongre'ye bildirmekten kaçınmak için bir kol boyu kesimi olarak kullandı.

Ancak Haziran 2013'te, o zamanki Başkan Barack Obama'nın resmi onayıyla, Teşkilat'ın Şam'daki gizli kapaklı işbirlikleri "Timber Sycamore" adı altında resmileşti ve daha sonra da itiraf edildi.

Halihazırda Batılı yetkililer Suriyeli müttefiklerini genellikle "ılımlı isyancılar" olarak tanımlıyorlardı. Ancak Washington, bu müttefiklerin aslında kontrol ettikleri bölgelerde köktendinci bir halifelik kurmayı amaçlayan radikal aşırılık yanlıları olduğunun tamamen farkındaydı.

ABD Savunma İstihbarat Teşkilatı'nın (DIA) Bilgi Edinme Özgürlüğü yasaları kapsamında açıklanan Ağustos 2012 tarihli bir raporuna göre Bağdat'taki durum açıkça mezhepsel bir hal almaya başlamıştı ve radikal Selefi gruplar Suriye'deki isyanın arkasındaki ana itici güçlerdi.

Bu gruplar arasında el-Kaide'nin Irak kanadı (AQI) ve onun şemsiye kolu olan Irak İslam Devleti (ISI) de yer alıyordu. Bu ikili, DIA raporunun sadece öngörmekle kalmayıp görünüşte onayladığı bir ihtimal olan IŞİD'i oluşturmaya devam etti:

"Eğer durum çözülürse, Suriye'nin doğusunda ilan edilmiş ya da edilmemiş bir Selefi emirliği kurulma olasılığı vardır... Bu tam da muhalefeti destekleyen güçlerin Suriye rejimini izole etmek için istedikleri şeydir... ISI ayrıca Irak ve Suriye'deki diğer terör örgütleriyle birleşerek bir İslam devleti ilan edebilir ki bu büyük bir tehlike yaratacaktır."

Bu ciddi endişelere rağmen CIA, bu yardımın IŞİD'in eline geçeceğinin tamamen farkında olarak Suriye'nin "ılımlı isyancılarına" açıklanamayacak kadar büyük miktarlarda silah ve fon göndermeye devam etti.

Buna ek olarak, İngiltere eş zamanlı olarak bir yandan muhalif paramiliter güçleri ölümcül taktikler konusunda eğitmek, diğer yandan da yaralı cihatçılara tıbbi yardım sağlamak için milyonlarca dolara mal olan gizli girişimler yürüttü.

Londra ayrıca Katar'dan satın aldığı çok sayıda ambulansı ülke içindeki silahlı gruplara tahsis etti.

Sızdırılan belgeler İngiliz istihbaratının ekipman ve eğitimli personelin Batı Asya'daki el-Nusra ve IŞİD gibi aşırılık yanlısı grupların eline geçme riskini kaçınılmaz olarak "yüksek" olarak değerlendirdiğini göstermektedir.

Bununla birlikte, bu tehdidi ele almak için uygun bir stratejinin bulunmaması ve yasadışı programların herhangi bir engelleme olmaksızın devam etmesine izin verilmesi endişe vericidir. Neredeyse niyetin kasıtlı olarak IŞİD'i eğitmek ve silahlandırmak olduğu anlaşılıyor ki bu son derece rahatsız edici bir durum. (YDH)