Yayın yasağı, katliam ve işkenceler: Herson'da neler oluyor?
9 Kasım’da Rus kuvvetlerinin Herson kenti ve Dinyeper’in batı yakasından çekilmesini takiben Ukrayna, “işbirlikçi avına” başladığını duyurarak infazların yaklaşmakta olduğunu tebliğ etti.
Şimdi Batı medyası, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin kentte kucak dolusu mutlulukla karşılandığı hikayesini yazsa da yerel makamların açıklamaları da dahil anlatılanlar resmin tam tersi olduğuna işaret etmekte.
“Filtrasyon”
Herson’un yaklaşık 50 kilometre kuzeyinde yer alan, Nikolayev oblastına bağlı ve yakın zamana kadar Rus kuvvetlerinin kontrolünde olan Snigirevka kasabası gibi son bir haftadır Ukrayna kuvvetlerinin denetimine geçen bölgelere basın mensuplarının girişi art arda yasaklanıyor.
Kiev yönetimi, bunu “filtreleme” diye tabir ettiği “Rus işbirlikçilerini” arama ve mayın temizleme faaliyetleriyle gerekçelendiriyor.
“Filtreleme” uygulamasından nedense Batı basınında söz edilmiyor; bahsedilen filtrasyon sürecinde herhangi bir hukuki kaide gözetilmiyor, bölgede savcılar ya da mahkeme yok. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’in danışmanlarının daha önce de söylediği gibi “işbirlikçi” olduğuna kanaat getirilen insanlar genellikle öldürülüyor.
Bunu basının gözü önünde yapmaktan çekinmeleri anlaşılabilir bir durum.
Ayrıca gazetecilerin yerleşimlere alınmamasındaki mayın temizliği gerekçesi de epey mantık dışı; Ukrayna bir yandan sokaklarda tezahürat yapan insanların görüntülerini servis edip, diğer yandan mayınlar nedeniyle buraların çok tehlikeli olduğunu söylüyor.
“Kurtarılmış” bölgelerdeki yerleşim birimlerinin kordona alındığından ve sıkı sokağa çıkma yasakları uygulandığından nedense söz eden yok.
Sokağa çıkma yasağı ve mayın yalanı
11 Kasım’da Zelenskiy, mayın temizleme bahanesiyle gazetecilerin Herson’a girmesine izin verilmeyeceğini açıkladı:
“Mayın temizleme henüz başlamadığı için basının Herson’a girmesine izin veremiyoruz. En azından ana iletişim hatlarını mayınlardan temizlemeli ve ana tesisleri kontrolden geçirmeliyiz.”
12 Kasım’da Herson kentinde sokağa çıkma yasağı getirildi ve kent giriş ve çıkışlara kapatıldı.
Bu tedbirler mayın temizleme ile gerekçelendirildi. Herson’daki Kiev’e bağlı askeri idarenin başkanı Yaroslav Yanuşeviç, Telegram kanalından şu paylaşımı yaptı:
“Bugünden itibaren 17.00-08.00 saatleri arasında sokağa çıkma yasağı uygulamak mecburiyetindeyiz. […] Ayrıca mayın temizliği için kente giriş çıkışlarda kısıtlamalar olacağını da bildirmek isterim.”
Rusların kente girdikten sonra hiçbir zaman sokağa çıkma yasağı uygulamadığını ayrıca not etmek gerek.
Gazetecilerin ancak mayın temizleme işleme tamamlandıktan sonra bölgeye alınabileceği saçmalığı, yüksek ihtimalle Batılı gazetecileri de ikna etmemiştir. Rusya, nisan ve mayıs aylarında yoğun kent savaşının yaşandığı zamanda bile gazetecilerin Mariupol’e girmesine izin vermişti.
Mariupol de tamamen mayınlıydı ve basın mensupları, çimlerde yürümeme ve sadece kaldırımlar ve asfaltta yürüme gibi talimatlar aldılar. Ne mayınlar ne de dar alanda süren sıcak çatışmalar Rus kuvvetlerinin yayın yasağı uygulamasına neden olmuştu.
Ki savaş alanlarında görev alan gazetecilerin asfalt zemin dışına çıkmama gibi basit tedbirlere aşina olduğu bilinir.
CNN ve Sky News’e ambargo
Gazetecilerin Herson bölgesinden haber yapmasının yasak olması Rus propagandası değil. Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı, bölgeden izinsiz haber yaptıkları için CNN ve Sky News televizyonları dahil altı medya kuruluşunun akreditasyonunu iptal etti.
Ukrayna Genelkurmayının açıklaması şöyle:
“Son dönemde bazı medya mensupları, istikrar tedbirleri tamamlanmadan ve mevcut yasakları ve uyarıları göz ardı ederek, askeri birliklerin ilgili komutanları ve halkla ilişkiler birimlerinden izin almadan Herson kentinde gazetecilik faaliyetleri yürütmüştür.”
Yasağı koyanın bizzat başkomutan sıfatındaki Zelenskiy olduğunu hatırlatmak gerek.
Katliam haberleri
Geçen yıllarda “vatana ihanetle” suçlanarak gıyaben mahkum edilen ve İspanya’ya kaçmak zorunda kalan Ukraynalı politikacı — Rusya taraftarı değil — Anatoliy Şariy, kaynaklarının ona söylediklerini Telegram kanalında aktarmaya başlamış.
Herson’daki vaziyet hakkında bir paylaşımı şöyle:
“Gazetecilerin kurtarılan yerleşim yerlerine girişi ancak ‘istikrar tedbirleri’ uygulandıktan sonra tekrar mümkün olacak. Bu ‘istikrar tedbirleri’nin bazı yönlerini hayal bile etmek istemiyorum.”
Başka bir paylaşımda Şariy, kordona alınan Snigirevka’da silahlı çatışmalar olduğunu bildirmiş:
“Bir Rus muhabire göre son zamanlarda kahramanca müdafaa edildiği iddia edilen ama sessizce terk edildiği ortaya çıkan Snigirevka’da Ruslarla işbirliği yapan 20 sakin öldürüldü. Şüpheliyim, bence daha çok öldürüldü. Ama en önemlisi, köprülerin ‘kahramanca’ havaya uçurulması, [Rusların] Odessa ve Nikolaev’i gözden çıkardıklarını gösteriyor. Bu iyi.”
Çatışmalar yaşandığı belirtilen Snigirevka kasabasının on gün süreyle giriş ve çıkışlara kapatıldığı bilgisi, Kiev’e bağlı Snigirevka askeri-sivil teşkilatının açıklamasıyla da teyit edildi.
Şariy’in Rus ordusuyla alay ederek Odessa’ya ilerlemelerinin yakın vadede mümkün olmamasından memnun olduğunu ifade etmesi Rusya taraftarı olmadığı konusunda yeterince veri sunmuştur.
Şariy’in bir diğer paylaşımı da şöyle:
“Ruslarla çalışan ve Herson’dan çıkamayan herkesin, ki bu on binlerce değilse de binlerce kişi, işi bitti. Umduğum ve beklediğim tek şey, en azından asgari düzeyde kanun ve nizama riayet edilmesi.”
Şu an Herson’da bir yanda sevinç gösterileri, bir yanda katliamlar ve işkenceler var.
İşkence vakalarına ilişkin sansürü — Rus medyası haricinde — tek ihlal eden Associated Press (AP) ajansı olmuş. Ajansta 14 Kasım’da “Herson günlüğü: Elektrik yok, su da yok ama neşe akıp gidiyor” başlıklı bir makale yayımlandı.
Makale kötü muameleden, işkenceden veya infazlardan bahsetmiyor; “Rus işbirlikçisi” olmakla suçlanarak insanların direğe bağlanarak işkence edilmesi, Herson ahalisinin coşkulu kutlamalarından renkli bir kare olarak gösterilmiş.
Makaleye ikisi açıklayıcı olmak üzere 21 fotoğraf eşlik etmiş; Ruslarla “işbirliği” yapmakla suçlananları direğe bağlayarak işkence edilmesi, 24 Şubat’tan bu yana yaygın bir işkence yöntemi. AP, ilgili fotoğraflara şu notu düşmüş:
“Yerel sakinler, 13 Kasım 2022 Pazar günü Ukrayna’nın Herson kentinde direklere bağlı iki şüpheli işbirlikçiye bakıyor. Pazar günü Herson sakinleri, 8 aylık Rus işgalinin sona ermesini üst üste üçüncü gününde kutladılar. Aynı zamanda, geri çekilen Kremlin birliklerinin kentte bıraktığı büyük hasarı da değerlendirdiler.”
İstenilen zamanda, istenilen yerde, istenildiği şekilde haber yapmak bile kurtarmıyor, tahminlerden çok daha fazlasının yaşandığına maalesef kuşku yok.
(emrekose.substack.com)
