"Ukrayna'da Naziler yok"çular yeniden ters köşe oldu

2014’te Kiev’de Maydan protestolarının ardından iktidarı ele geçiren vampir ordusunun itikadının Nazi işbirlikçiliği ve Slav paganizmine dayandığına ilişkin elde çok veri var; fakat iddianın bugünün super villain karakteri Putin’in ağzından çıkması, yalan olarak kabul görmesine yetti.

Örneğin Rusya’nın askeri müdahalesinden iki gün sonra Serbestiyet’te Nesi Altaras imzasıyla yayımlanan, “Putin’in Nazisizleştirme bahanesi ve Ukrayna’nın Yahudi cumhurbaşkanı” başlığında evlere şenlik bir yazı çıkmıştı.

Tabii bu konuda kalem oynatan tek Nesi Efendi değildi; Türkiye’deki ana akım ve alternatif mafya medyanın bildiği yanıldığına yetmeyen aptal yazarları birbirlerinden kopya çeke çeke aynı şeyleri yazdılar.

Sonra Ukrayna — en azından onlar için — gündemden düştü.

Modern Ukrayna devletinin milli kahramanları arasında SS Galiçya Tümeni’nde görev yapmış olan Naziler ve evvella, yüz binlerce Yahudi ve Polonyalının katlinden sorumlu Ukrayna Milliyetçileri Örgütü (OUN) ve onun paramiliter kolu Ukrayna İsyan Ordusu’nun (UPA) kurucu babası Stepan Bandera var.

Polonyalıların her yıl mart ayında andığı Volin katliamı onların eseriydi.

Bununla beraber OUN/UPA elemanları katliamlarda kendiyle işbirliği yapmayı reddeden binlerce Ukraynalıyı da öldürmüştü. OUN’in işlediği vahşet, örgüte katılan SS mensuplarını bile utandırmıştı.

Sırf o dönem Lviv’de yaşananlara dair tanık ifadelerinin yer aldığı şu anlatım belki faydalı olur; Ukraynalılar, her yıl 1 Ocak’ta Bandera’nın doğum gününü kutlamak için meşaleli yürüyüşler düzenliyor.

İsrail ve Polonya’nın protestosu

Ukraynalılar, şu anda Polonya’nın şefaatine hayati düzeyde muhtaç olmalarına rağmen bu ritüeli bu yıl da pas geçmedi.

Ukrayna parlamentosu Verhovna Rada, Twitter’dan 114. doğum günü vesilesiyle Bandera’dan alıntı içeren bir kutlama mesajı yayımladı. Mesajda, Ukrayna Genelkurmay Başkanı Valeriy Zalujnıy’ın Bandera’nın portresiyle çekindiği bir fotoğrafa yer verildi.

Paylaşım daha sonra kaldırıldı.

Ardından Kiev yönetimi, İsrail ve Polonya’dan yoğun tepki aldı.

Mesaja ilk tepkilerden biri Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki’den geldi. Morawiecki, Rada’nın “suç çağının ideoloğu olan bir şahsı andığından” söz etti:

“Volin’deki suçların sorumlularını öven veya yücelten eylemlere karşı öfke içeren herhangi bir lafım yok. O dönem Ukraynalılar tarafından 100 bin ila 200 bin Polonyalı öldürüldü. Bu soykırımdı. Asla unutmayacağız. Bu suçları haklı gösterenlerden en ufak bile razı değilim.”

Bu arada İsrail gazetesi Haaretz, “Zafer Rus imparatorluğunun sonu geldiğinde gelecek: Ukrayna parlamentosu Nazi işbirlikçisinden alıntı yaptı” başlığında bir makale çıktı.

Makalede, İsrail büyükelçiliğinin geçen yıl da “kutlamalar hakkında eleştirilerini dile getirdiğine” dikkat çekilmiş.

Ve dönemin İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin, 2016’da Kiev’e yaptığı ziyarette, Ukrayna’nın Nazilerle ortaklaşa Yahudileri katleden işbirlikçileri yüceltmesinin “kabul edilemez” olduğunu söylemişti.

“Ulus devlet yasası” ve Romanya’nın tepkisi

Ukrayna’da Rusların yanı sıra Rumen, Macar ve Polonyalı azınlıklar da var. 2019’un nisan ayına gelindiğinde Maydan yönetimi bir “dil yasasını” yürürlüğe koyarak kademeli biçimde uygulamaya başladı ve kamusal yaşamın her alanında Ukrayna dilinin kullanılmasını mecbur kıldı.

Şu anda devlet kurumlarında, eğitimde, sağlık kurumlarında, reklamlarda, basında ve internette Ukraynaca harici dil kullanmak yasak. Kültürel etkinlikler sadece Ukraynaca yapılabiliyor. Televizyon kanalları, Ukraynaca programlarının oranını yüzde 75’in altında tutarsa cezaya tabi.

2022’nin temmuz ayından bu yana ilgili düzenlemelerin ihlal edenlere 8 bin 500 grivna para cezası uygulanıyor ve suçun tekrarı durumunda miktar artıyor.

Ayrıca geçen aylarda kabul edilen “ulusal azınlıklar yasası”, “yerli” ve “yerli olmayan” şeklinde iki ayrı yurttaş tanımı yapıyor. “Köklü” ve “köklü olmayan” şeklindeki bir çeviri daha doğru olabilir. Söz konusu “yerliler”, etnik anlamda Ukrayna topraklarında var olmuş ve Ukrayna dışında ülkesi/devleti olmayanlara işaret ediyor. “Yerli halkların” bir diğer özelliği olarak temsilci kurumların yanı sıra kendine özgü bir dil ve kültür varlığı gösteriliyor.

Yani Ukraynalılar, Kırım Tatarları, Karaylar ve Kırım Yahudileri dışındaki tüm halklar “yerli” kümesinin dışında tutuluyor. Yüzyıllardır Ukrayna’da yaşamış ve halen orada yaşayan Ruslar, Belaruslular, Yahudiler, Polonyalılar, Macarlar, Bulgarlar, Ermeniler, Moldovalılar, Rumlar ve diğer etnik grupların temsilcileri, ayrıcalıklı “yerli halk” sınıfına dahil değil.

Bu uygulamalara en aktif tepkiler — Transkarpatya’da Macar azınlığın yaşaması nedeniyle — Macaristan hükümetinden geliyor.

Macaristan’ın Rusya ile olan dirsek teması kafa karışıklığı yaratabilir ama en başından beri NATO yardımlarının aktığı üs konumunda olan Romanya’dan da reaksiyon geldi.

Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, 4 Ocak’ta Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile yaptığı telefon görüşmesinde ulusal azınlıklar yasasını gözden geçirmeye çağırdı.

Romanya Cumhurbaşkanlığının yazılı açıklaması şöyle:

“Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, Devlet Başkanı Zelenskiy’i bu endişeleri ortadan kaldıracak çözümleri hızlı bir şekilde sunmaya davet etti. Bu bağlamda iki lider, yakın gelecekte iki ülkenin dışişleri bakanlarının belirtilen hususlarda ikili bir çözüm için müzakerelerde bulunması konusunda mutabık kaldı.”

Açıklamaya göre yasa, “Rumen hükümeti ve Ukrayna’da yaşayan Rumenlerin temsilcilerinde kaygı ve memnuniyetsizliğe neden olmuş.”

Belki Zelenskiy’in 2019’daki seçim kampanyası esnasında Bandera’yı “tartışmasız olarak Ukraynalıların bir kısmı için kahraman ve özgürlük savaşçısı olarak gördüğünü” söylemesi de anımsatılabilir.

Son olarak okuru şuradaki, şuradaki ve şuradaki başlıklara yönlendirmek isterim. (emrekose.substack.com)